Bosrietzanger-alert!

Gisteren fietsten we ons favoriete polderrondje bij Alphen aan den Rijn. Na een bewolkte ochtend scheen de zon 's middags volop en de temperatuur was heel aangenaam; de wind misschien een tikje te krachtig als we 'm tegen hadden. Op de Ruigekade bij Hoogmade passeerden we een voormalig kwekerijtje dat blijkbaar aan de natuur was teruggegeven. Wilg, riet, braam en ruigtekruiden waren hoog opgeschoten op het terrein. Tot onze verrassing lieten de vogels hier midden op de dag flink van zich horen met een gevarieerd en jubelend gezang. We hoorden er putters, 'n winterkoning, groenlingen, fitis en tjiftjaf. Ook de merel zong zijn rustige en welluidende lied. Het meest opvallend was echter de zang van de bosrietzanger. We hoorden de zang op maar liefst drie plekken tegelijk. Af en toe vloog een bosrietzanger op maar het ging te snel om een foto te maken. 

Bosrietzanger
Foto: Saxifraga Tom Heijnen 
Creative Commons' (https://creativecommons.org/licenses/) CC BY-NC-SA

We fietsten verder en ook langs de Wijde Aa hoorden we deze zanger zijn best doen. We maakten verschillende geluidsopnames, tot we er een hadden met zo min mogelijk windgeruis. Thuis zocht ik ik nog wat gegevens op over deze vogel en zoals altijd deed de natuur mij weer versteld staan. 

Ik vond een artikel op Nature Today uit 2019 met de titel "Nachtbraken voor bosrietzangers". 'Wanneer in het oosten de eerste paarse gloed aan de hemel verschijnt om een ochtend in juni aan te kondigen, klinkt vanuit een ruigte met brandnetels en bramen een eindeloze serie van vogelimitaties: een zingende bosrietzanger! De zangpiek van deze zangvogels is zo kort, dat vogeltellers moeten nachtbraken om ze te horen.' vermeldde de intro van het stuk. 

Nou als dat zo is, dan vielen we vandaag wel met onze neus in de boter, want we hoorden de vogels rond vier uur in de middag en we konden op dit tijdstip volop genieten van de zang. 

Zoals je op bovenstaande foto ziet is de bosrietzanger een van de 'kleine bruine vogeltjes' en lijkt-ie op een kleine karekiet. Het is een van de laatste trekvogels die in ons land arriveert (vanaf half mei). De grootste kans om de bosrietzanger te horen is eind mei/begin juni, nu dus. En de periode dat ze zingen is heel kort; er moet snel aan een nestje begonnen worden. Zingende mannetjes vinden meestal binnen drie dagen een vrouwtje. Na de paring begint het vrouwtje vrijwel meteen met het bouwen van een nestje. Dat heeft ze in een dag of vier gefixt. Een week na haar terugkomst van de lange reis vanuit zuidoostelijk Afrika (Zambia, Mozambique etc.) legt ze eieren. Vanaf dat moment zingen mannetjes nog maar weinig. Anderhalve maand later vertrekken de eerste bosrietjes en hun kroost alweer uit de ruigte waarin ze hun strak geplande broedseizoen doorbrachten. Terug naar Afrika. Het is dus echt een flitsbezoek!

In Afrika doen de bosrietzangers ook inspiratie op voor hun zang. Want deze vogel is een echte imitator. Een Belgisch onderzoek toonde aan dat een gemiddelde bosrietzanger 76 (!) verschillende vogelsoorten imiteert. De helft van de imitaties komt van Oost-Afrikaanse vogelsoorten, uit de regio waar bosrietzangers overwinteren. De andere helft van Europese vogels. Deze zang kan in de korte tijd dat het mannetje op zoek is naar een vrouwtje urenlang doorgaan. Dus heb je er eenmaal een gehoord, dan kun je op je gemak een tijdje luisteren. 

In onderstaand bestand (op YouTube) kun je één minuut van de zang horen (opgenomen bij de Wijde Aa).

Mocht je zelf op zoek willen gaan naar deze mooie zanger: ze broeden in natte ruigtevegetaties met veel brandnetels, koninginnenkruid, wilgenroosje, kattenstaart, fluitenkruid, moerasspirea, riet en enkele (wilgen)bosjes. Als pioniervogel profiteert deze soort snel en soms massaal van tijdelijk beschikbare biotopen, zoals verruigende uiterwaarden of bermen (en in ons geval dus een in de steek gelaten kwekerij). Soms komt er wel eens een langs in stadstuinen (natuurlijk niet die met alleen tegels). In die tuinen broeden ze niet overigens. Bosrietzangers komen verspreid over Nederland voor, maar vooral langs rivieren en andere waterrijke plaatsen.

Verspreidingskaart Bosrietzanger

Deze kaart is gebaseerd op de Vogelatlas van Nederland (Sovon 2018). 

Weergegeven is de relatieve dichtheid per vierkante kilometer.

Tip: mocht je een beetje hulp nodig hebben bij het herkennen van de zang van de bosrietzanger, download dan de gratis app Merlin Bird ID. Veel succes met je speurtocht; wees er snel bij!