Nog meer paddenstoelen uit de Vijlenerbossen

Herfst in de Vijlenerbossen

Vorige week beschreef ik een aantal paddenstoelen die we tegenkwamen tijdens een wandeling in de Vijlenerbossen (Zuid-Limburg). Zoals beloofd, laat ik er deze keer nog een aantal zien. 

Een soort die we erg veel tegenkwamen die dag was de gele aardappelbovist.

Gele aardappelbovist

Deze aardappelkleurige ballen behoren tot de paddenstoelen die samenwerken met bomen (zie mijn blog van vorige week), vooral met de zomereik in dit geval. Als je de bol opensnijdt heb je een soort grapefruit (witte schil) maar dan met bruine vulling. Dat zijn de sporen, die vrijkomen als de buitenste laag is uitgedroogd en opengespleten.

Door Herbert Baker at Mushroom Observer, wikimedia

In tegenstelling tot de aardappel, kun je deze paddenstoel beter niet eten: hij is giftig. Je gaat er van braken en zweten, krijgt hoofdpijn en je bloeddruk kan zo laag worden dat je flauwvalt of zelfs bewusteloos raakt. Ook kan het leiden tot een roes of stoornissen van het gezichtsvermogen. En dit alles binnen een half uur tot drie kwartier na het eten van de bovist. Niet aan te raden dus. 

De Roodporiehoutzwam groeit op dood hout (soms ook nog levend) van loofbomen veelal op berk, wilg en els. Vaak op nog rechtstaande stammen, takken en stronken.

Een goed kenmerk bij deze eenjarige houtzwam is de rode verkleuring van de poriën aan de onderzijde die na indrukken meestal ontstaat.

Roodporiehoutzwam

De zwam breekt dood hout af en helpt zo mee om 'de rommel' in het bos op te ruimen en voedingsstoffen opnieuw beschikbaar te maken. In sommige landen worden de kurkachtige vruchtlichamen vermalen, tot vellen geperst en gedroogd om papier met een bijzondere kleur en textuur te produceren. 

Ook de witte bultzwam is zo'n opruimer, die met name oud beukenhout door middel van witrot aantast en zo langzaam in kleine stukjes uiteen laat vallen. 

Witte bultzwam

De naam komt van de vaak bultige aanhechting. De vruchtlichamen kunnen flinke afmetingen hebben (5 tot 20 cm). Ze zijn in de vorm van een waaier of een console aan de groeiplaats gehecht en bij de aanhechtingsplaats dikwijls bultvormig verdikt. Het oppervlak van de paddenstoel is "viltig" of "donzig" van textuur, crème, grijswit of grijsbruin van kleur, van concentrische kleurzones voorzien en plaatselijk dikwijls groenachtig vanwege de groei van algen. De paddenstoel bevat polysacchariden met ontstekingsremmende en vaatbeschermende eigenschappen en stoffen die de groei van bacteriën kunnen remmen. In hoeverre deze ook medicinaal worden toegepast weet ik niet.

Tot slot nog een foto van het gewone zwavelkopje, waaraan ik al eens een blog heb gewijd. Klik hier om dat te lezen. 

Gewoon zwavelkopje

Paddenstoelen in de Vijlenerbossen

Bij een (korte) vakantie in Limburg hoort steevast een wandeling in de Vijlenerbossen (en na afloop een heerlijke streekplank bij restaurant Buitenlust :)). De bossen zijn gevarieerd en meestal verrassend rustig, maar ook voorzien van voldoende 'kuitenkillers' (steile heuvels) om aan de conditie te werken.

Tamme kastanjes in de Vijlenerbossen

In het begin van onze herfstvakantie had er al eens ijs op de autoruiten gezeten. Eindelijk herfst dachten we toen we om 9 uur (inmiddels was het al een riante 4 graden, haha) naar ons vervoermiddel liepen. Maar een paar dagen later steeg het kwik naar bijna 20 graden. Zacht weer en regen, zorgden ervoor dat de paddenstoelen uit de grond schoten, zoals deze mini vliegenzwam, die - nog maar pas ontsproten - toch al door een slak was belaagd. Het blad ervoor en zaadje ernaast zijn van de haagbeuk (om een idee te geven van de afmetingen). 

Vliegenzwam

Ik laat onderstaand wat van onze paddenstoelenoogst de revue passeren. 

Porseleinzwam

De porseleinzwam is een ijle beauty, de ivoorwitte kleur en de slijmerige hoed doen denken aan porselein, vandaar de naam. Een porseleinzwam leeft meestal op beuken en tast vaak alleen delen van de boom aan die al verzwakt zijn. In gezonde bomen is de schade beperkt. Aangetaste takken kunnen uiteindelijk afbreken. Er wordt gezegd dat de porseleinzwam een indicator is voor de aanwezigheid van andere parasitaire zwammen zoals de honingzwam en de reuzenzwam. Uit de porseleinzwam wordt een middel tegen schimmels gehaald: oudemansine A. Deze stof kan bij huidziektes ingezet worden.

Gewone hertenzwam

Met het wildseizoen heeft de gewone hertenzwam niet veel te maken. Deze houtopruimer heeft eerst witte plaatjes (waar de sporen in zitten), later kleuren deze rozig, zoals op de foto. Dat-ie geurt naar rauwe aardappel heb ik bij het nemen van de foto niet opgemerkt. Dit is trouwens zo'n BP (bruine paddenstoel) die ik met ObsIdentify heb gedetermineerd, want die BP's vind ik een moeilijke groep. Ik dacht dat deze zijn hertennaam wellicht aan zijn kleur zou danken, maar dat blijkt niet het geval. Om de link met het hert te ontdekken moet je een microscoop meenemen: steriele cellen op de lamellen hebben een uitsteeksel die wat op een hertengewei lijken. Dat is op de foto dus niet te zien :). 

Gele knolamaniet

Met knolamanieten is het altijd oppassen geblazen. De gele is niet supergiftig, maar verwarring met de groene, dodelijke, knolamaniet ligt altijd op de loer. Als je de foto bekijkt dan denk je wellicht: wat is er zo geel aan de gele knolamaniet? Nou sommige zijn geel en andere niet :). In mycologentaal: de hoed is ivoorwit tot bleek citroengeel van kleur. Vaak heeft het witte velumresten op de hoed. Het velum is het omhulsel dat om de paddenstoel zit als hij uit de grond komt. Doordat de paddenstoel gaat groeien knapt het en blijven er resten achter op (o.a.) de hoed (de velumresten zijn de witte stippen op de vliegenzwam). De gele knolamaniet komt voor bij eiken, deze paddenstoel leeft in symbiose met de wortels van deze boom. Dat wil zeggen dat zowel de paddenstoel als de boom baat hebben bij de samenwerking. Door de schimmeldraden kan de boom makkelijker water en voedingszouten opnemen. In ruil daarvoor krijgt de paddenstoel suikers en zetmeel. 

Volgende keer meer!