vrijdag 27 juni 2025

Brandnetel onder de loep

Tip: je kunt in mijn blog op de foto's klikken voor een grotere versie van de opname.

Avondstemming in het park

Het begon met een avondwandelingetje in het park; het was na negenen, de zon stond al laag maar de temperatuur was nog heerlijk. In een hoekje van het park zag ik een bosje grote brandnetels; niet iets waar normaal je oog op valt, maar nu - beschenen door de lage zon - zag het er fraai uit. Ik kon het dus niet nalaten om er wat foto's van te maken. 

Grote brandnetel

Op een van de bladeren ontdekte ik een klein insect, donker van kleur, met een geel driehoekje en een paar andere gele accenten op het schild. Het kostte een paar opnamen eer ik er een had waar Obsidentify iets mee kon, want het beestje was maar een paar millimeter in lengte (ze worden maximaal 3,5 tot 5 mm groot). Het bleek de brandnetelblindwants te zijn. Blindwantsen missen de zogenaamde puntogen. Dit zijn kleine, primitieve oogjes die de meeste wantsen wel hebben, maar blindwantsen dus niet. Deze specifieke soort leeft van de brandnetel door aan plantendelen te zuigen. 

Grote brandnetel met brandnetelblindwants

Later zag ik ze ook op een paar brandnetels in mijn tuin. Al lezend over de brandnetel zag ik dat de grote brandnetel tweehuizig is. Dat wil zeggen dat de mannelijke en vrouwelijke bloempjes aan verschillende planten zitten. Ik was benieuwd of de plant in mijn tuin mannelijk of vrouwelijk was. Dus ik zocht in de Nederlandse Oecologische Flora ( Weeda e.a.) op hoe die bloemetjes er dan uit zien.

Mannelijk (links) en vrouwelijk (rechts) 
bloemetje van de grote brandnetel
Uit: Nederlandse Oecologische Flora deel 1

Tijd om het binoculair weer eens te voorschijn te halen. Ik plukte een paar stengels uit de tuin en het eerste dat ik in vergrote vorm zag, was het 'steekwapen' waar deze plant zijn naam aan ontleent: een brandhaar.

Brandhaar van de grote brandnetel
Vergroting 20x

Een breed onderste deel van de brandhaar versmalt zich tot een priem met een scheef knopje. Als een ongelukkig schepsel hier tegenaan loopt breekt dit knopje langs een voorgevormd scheef breukvlak af. Wat overblijft is een scherpe injectienaald die de huid van de aanraker doorboort. De brede voet stond onder spanning en lanceert nu celvocht met histamine, dat flinke jeuk veroorzaakt. Het spreekt natuurlijk voor zich dat ik de hele operatie met tuinhandschoenen aan het uitvoeren ben :). 

Afijn, terug naar de bloemetjes. 'Mijn' tuinbrandnetel blijkt een mannelijke plant te zijn. Op onderstaande foto zitten de witte helmhokjes met stuifmeel nog mooi ingevouwen. Zoals je op de tekening hierboven ziet strekken deze zich langzaam uit.

Mannelijke bloemetjes van de grote brandnetel
Vergroting 20x

Op een ochtend, als de zon de plant beschijnt gaan deze helmhokjes soms in grote aantallen tegelijk open en verschijnen er pufjes geel stuifmeel boven de plant. Ik heb dit een keer zien gebeuren. Dat was heel apart om zo'n statische plant stuifmeel uit te zien 'blazen'. Helaas kreeg ik het toen niet vastgelegd. Brandnetels zijn windbestuivers dus de bedoeling is dat die pufjes stuifmeel door de wind verder worden vervoerd naar een vrouwelijke plant. Overigens vermeerderen brandnetels zich ook door middel van ondergrondse wortelstokken waardoor ze flink kunnen woekeren. Op onderstaande foto zie je helmhokjes die 'uitgepuft' zijn. 

Mannelijke bloem waarbij het stuifmeel al is uitgepuft
Vergroting 20x

Op de foto van de brandnetelblindwants zag ik dat de betreffende brandnetel uit het park vrouwelijke bloemen had. Om deze door het binoculair te kunnen laten zien ben ik getooid met tuinhandschoenen en dito schaar speciaal voor jullie nog eens naar het park gelopen. Het zijn snoezige bloempjes om te zien!

Vrouwelijke bloempjes grote brandnetel
Vergroting 20x

Misschien bezie je de brandnetel nu met andere ogen. Maar net als bij de snoeppot geldt: kijken mag maar aankomen is niet zo verstandig :):). 


Geen opmerkingen: