Na de passage van de IJzeren Poort vervolgden we onze reis over de Donau, nu op de grens tussen Bulgarije en Roemenië. We zetten koers naar de stad Rouse in Bulgarije en daarna de Donaudelta. Voor eind oktober was de temperatuur aangenaam en we konden op het dek in de zon zitten. Een grote groep aalscholvers steeg op, 'n prachtig gezicht. Reden om eens uit te zoeken hoeveel aalscholvers er verblijven op en rond de Donau. Ik vond een studie, uitgevoerd in maar liefst 22 landen, gecoördineerd door Intercafe. Dat heeft niks met koffie of café te maken, maar het staat voor Interdisciplinary initiative to reduce pan-European cormorant-fisheries conflicts. Of te wel een organisatie die op Europese schaal conflicten wil verminderen tussen vissers en aalscholvers.
Aalscholvers op de Donau
Want jarenlang werd de aalscholver flink bejaagd omdat hij alle vissen voor de commerciële visserij weg zou vangen. Dat beeld is inmiddels genuanceerd, misschien wel dank zij deze organisatie. Afijn, experts uit 22 landen (waaronder Nederland) hebben dus gegevens en kennis aangedragen voor die studie. Ze onderscheiden drie regio's: West Europa, Midden Europa - het zuidelijke deel daarvan is het stroomgebied van de Donau - en Oost-Europa. Geschat wordt dat in deze drie gebieden samen 1,2 miljoen aalscholvers leven. Zo'n 44% van het totaal komt voor rekening van midden-Europa, één derde verblijft in West Europa.
Continentale aalscholvers broeden in bomen
Vorig jaar filmde ik broedende aalscholvers bij ons eigen Naardermeer. Het filmpje dat ik op YouTube plaatste leidde tot verwonderde reacties uit de UK: "Broeden aalscholvers bij jullie in bomen????, hier zien we ze alleen op rotskusten". Nu ja dacht ik, die hebben we hier niet, dus ze moeten wel in bomen (of op de grond) broeden. Maar het blijkt om twee verschillende soorten te gaan: een Atlantische soort die op kliffen broedt en een continentale soort die de bomen opzoekt.
Alle aalscholvers leven van vis, maar de soorten hangen af van de leefomgeving. In rivieren zoals de Donau eten ze barbeel, voorn, rietvoorn, baars, snoek en paling. Hiervoor duiken ze 2-5 meter diep, maar een duik van 20 meter komt ook voor. In ieder geval gebeurt dat niet in de Donau, waar ons schip met een diepgang van 1,60 meter nauwelijks genoeg water had om te varen :), maar in het Derdap stuwmeer zou dat zo maar kunnen. Aalscholvers vissen individueel, maar komen ook samen in groepen, waarbij ze gezamenlijk de vissen naar de oppervlakte jagen. Daar kunnen ze hun prooien beter zien. Afhankelijk van hun succes bij de vangst zijn ze 1-4 uur per dag bezig met voedsel zoeken. In de Donaudelta broeden in de zomer 16.000 aalscholverpaartjes, maar nu was er op vogelgebied weinig te beleven. Dat kwam niet alleen door de tijd van het jaar, maar ook door de grote droogte. Met zo'n 5800 km2 is het gebied indrukwekkend groot. Maar onze Nederlandse waddenzee is onderdeel van het grootste estuarium van Europa. Van Texel tot Esbjerg in Denemarken beslaat dit gebied maar liefst 10.000 vierkante kilometer!
E-mailabonnees kunnen hier klikken om het filmpje van deze week te zien. Volgende week het vijfde en laatste filmverslag van onze Donaureis.
Al weer vijf jaar geleden maakten we een reis naar de Oekraïne, er was nog geen oorlog en per schip reisden we over de Dnjepr en de Zwarte zee van Kiev naar Odessa. Onze reis eindigde in Roemenië, waar we een middag de tijd hadden om door de Donaudelta te varen. Met een gids voeren we in een klein bootje door de kreken. We hoopten op pelikanen, hoewel we wisten dat die kans in de middaguren niet groot was. We kregen ze niet te zien. De gids troostte ons, we hadden iets heel bijzonders gezien, namelijk: een blauwe reiger. Vergeefs probeerden we hem duidelijk te maken dat blauwe reigers in Nederland heel algemeen zijn, dat ze frietjes snaaien bij de FEBO in Amsterdam, dat ze voor onze deur bij de sloot staan en 's winters kikkers uit ons vijvertje halen. Hij bleef maar uitgelaten roepen: zeer zeldzaam, zeer zeldzaam. Waar hij dan weer niks over zei, en wat wij heel bijzonder vonden, waren de 30 juveniele en volwassen kwakken die rondom ons op de waterplanten en in de wilgen zaten. Wat zeldzaam en bijzonder is, is duidelijk een kwestie van perspectief. Een jaar later waren we in de Spaanse Ebrodelta en daar hoorden we hoe die vogel aan zijn weinig charmante naam komt: een snel kowak-kowak, kowak-kowak klonk op uit de rietbedden. Het verband was gauw gelegd. Nederland vormt de noordgrens van het leefgebied van de kwak, en deze koloniebroeder is hier dan ook schaars.
Jonge kwak in de Donaudelta
Onlangs werden er twee (soms drie) gespot in Alphen aan den Rijn en ze trokken veel bekijks. Het is de derde generatie van een vogel die verwilderd is uit ons lokale vogelpark Avifauna. In ieder geval was het mooi om de kwak eens goed te kunnen bekijken. Zoals je in het filmpje ziet, zat hij zijn veren te poetsen en probeerde zijn 'steiger' van riet te vergroten om een goede basis te hebben voor het vissen. Ik vroeg me al af waarom hij nou net in die sloot zat met veel kroos, maar toen ik de Roemeense foto's er nog eens bij pakte zag ik waarom: de kwakken leven daar op bedden van waterplanten. Ze eten vis, maar ook kikkers, salamanders en andere 'behapbare' dieren in en om het water. Vanaf augustus trekken ze naar Afrika, ten zuiden van de Sahara.
Voor e-mailabonnees: zie je het filmpje niet in het bericht, klik dan op de link 'filmpje' in de tekst of op de titel van dit blog of 'natuurnotities' om naar mijn website te gaan.
