De junimaand vordert en het zal niet zo heel lang meer duren eer het stiller wordt in de natuur. De vogels hebben een territorium afgebakend, een partner gevonden en een nest gemaakt. Na half juni zijn ze druk met het voeden van hun kroost en daar kunnen ze geen pottenkijkers bij gebruiken. Dus in plaats van uitbundig te zingen, verplaatsen ze zich stilletjes in het struikgewas op zoek naar rupsjes en insecten voor hun jongen.
 |
| Grasmus |
Lezend in het boek 'De zintuigen van vogels' van Tim Birkhead kwam ik een merkwaardig feit tegen. De gebieden in vogelhersens die te maken hebben met het aanleren en produceren van zang worden aan het einde van de paartijd kleiner. Ze nemen de volgende lente weer in omvang toe. Buitende paartijd horen vogels minder goed en kunnen ze bijvoorbeeld het verschil tussen de zang van een concurrent met en zonder territorium minder goed onderscheiden. Vertaald naar ons mensen zou zo'n verandering kunnen betekenen dat we in de winter via de telefoon de beller niet herkennen aan zijn of haar stem. Dat krimpen van het hersendeel is een vorm van energiebesparing: als je er geen gebruik van maakt tors je onnodig gewicht mee en het kost energie om het te onderhouden. Bij mensen hebben de hersenen tien keer meer energie nodig dan een van onze andere organen.
 |
| Kleine karekiet Het gehoor van zangvogels is het best in de periode dat de zang belangrijk is |
Besparen op zangvermogen is niet het enige dat vogels inzetten om efficiënt de winter door te komen. Ook de geslachtsklieren veranderen flink. De testes van bijvoorbeeld een mus krimpen van het formaat van een boon naar een speldenknop. En bij vrouwtjes is de eileider in de winter niet meer dan een draadje, terwijl het in de broedtijd een zware gespierde buis wordt.
 |
| Rietgors Het hersendeel dat de zang aanstuurt zal na de paarperiode kleiner worden |
Hoe weet het vogellichaam dat het tijd wordt om zich weer op te maken voor een nieuw broedseizoen? Dit vindt plaats door de verandering van daglengte. Hieruit kun je dus opmaken dat dit vooral gebeurt bij vogels in onze gematigde streken waar sprak is van seizoenen met verschil in het aantal uren licht per dag. De toenemende daglengte stimuleert de uitstoot van hormonen door de hersenen en later ook de geslachtsklieren. Onder invloed van de toenemende hormonen wordt de aanzet tot zingen gegeven en het verbeteren van het gehoor.
 |
| Rietzanger In het voorjaar wordt het hersendeel voor zang weer verbeterd onder invloed van hormonen |
Het feit dat hersens zo kunnen veranderen in de tijd heeft een impuls gegeven aan neurobiologisch onderzoek naar vogelzang. Men hoopt daar op termijn ook lessen uit te kunnen trekken voor neurologische aandoeningen bij mensen.
Geniet nu nog even van de vogelzang voordat de hersens van de zangers aan hun transitie beginnen. In dit filmpje kun je de vogels horen die je op de foto's bij dit blog ziet (en nog een aantal meer).
Geen opmerkingen:
Een reactie posten