Het Limburgs Heuvellandschap - Het plateau van Crapoel en het Gulpdal

In de laatste aflevering van de serie korte filmpjes over Zuid-Limburg staat het plateau van Crapoel centraal. Op bijgaande kaart, ontleend aan Wikimedia, is het plateau met Cr aangegeven. Het plateau wordt begrensd door riviertjes Gulp (Gu) en Geul (Ge). Zoals uit dit kaartje blijkt is het heuvelland in feite een plateau, doorsneden door rivier- en beekdalen. Het grootste plateau is het Plateau van Margraten (M op de kaart), dat tot 140 meter hoog wordt.  Op de plateaus vinden we dorpjes, boomgaarden, hoeves, akkers, tuinbouwgrond en weilanden. Dat kun je in mijn filmpje zien. De randen van de plateaus zijn steile hellingen. Omdat ze minder makkelijk te bewerken zijn, zijn die vaak nog bebost. Rivieren zoals de Maas en beken zoals de eerder genoemde Geul en Gulp, maar ook de Geleenbeek die ik in eerder blog liet zien, hebben gedurende vele jaren diepe dalen uitgesneden in dit landschap. De beken slingeren door grasland met wilgen en populieren. In de dalwanden zijn twee opvallende landschapselementen te zien: grubben en graften. Grubben (ook wel holle wegen genoemd) zijn diep ingesleten paden die zijn ontstaan in de zachte ondergrond door eeuwenlang gebruik. Graften zijn terrasachtige hellingen die gevormd zijn door vroegere landbouwmethoden, waarbij de hogere gronden gebruikt werden om de lagere delen op te hogen. Daarnaast droeg erosie ook een steentje bij. Al met al maken al deze landschapselementen een wandeling heel afwisselend. En al dat stijgen en dalen is een goede training voor de kuiten :). Een dier dat dankbaar gebruik maakt van dit landschap is de das. Overal vonden we sporen in de vorm van wissels (looppaadjes), prenten (pootafdrukken), haar dat aan prikkeldraad was blijven hangen en burchten (de holen waarin de dassen wonen).

Die burchten kunnen eeuwenoud zijn, want ze worden van generatie op generatie gebruikt en telkens uitgebreid. De ingang van zo'n burcht is breder dan hoog. Vossenholen zijn hoger dan breed. Denk aan de vorm van een dassen- en vossenlichaam en je begrijpt waarom dat zo is. Op bijgaande foto van John Campbell (Wikimedia) zie je beide dieren naast elkaar. In het filmpje kun je een ingang van zo'n dassenburcht zien.  

Das maakt zijn burcht winterklaar

Dassen gaan niet in winterslaap, maar alle activiteiten staan in de winter op een lager pitje. Ze vetten wel op om die rustige periode goed door te komen en hun gewicht neemt in het najaar 3-5 kilo toe. Om te zorgen dat de burcht lekker warm blijft, verzamelen ze in deze tijd bladeren en stro om het nest te stofferen. Dat is te zien in het filmpje, gemaakt door Looduskalender (natuurkalender) uit Estland. In dat land is 2016 het jaar van de das en het hele jaar konden de dassen gevolgd worden via de webcam. Uiteindelijk heb ik de dassen niet 'live' gezien via die webcam, want elke keer als ik keek was er geen activiteit bij de burcht. Maar gelukkig werden er regelmatig samenvattingen gemaakt van de momenten dat er wel wat gebeurde. Niet alleen de dassen kwamen in beeld, maar ook wasbeerhonden, wilde zwijnen, reeën en één keer zelfs wolven. Dassen zijn zeer schuw en vrijwel uitsluitend nachtactief. Dat maakt waarnemen in Nederland heel moeilijk. Maar je kunt natuurlijk wel op zoek gaan naar dassensporen. Waar je dan op moet letten zie je in het onderstaande filmpje, dat ik op verschillende plaatsen in Nederland heb opgenomen. De das in de burcht is een opgezet exemplaar uit het Natuurmuseum Holterberg.