Bloesem put de boom uit

Vorige week kon je zien hoe mooi de kersenboomgaarden in Limburg bloeiden. Deze week staat de bloesem in het Weteringpark centraal in het filmpje. Een Zweedse volger verzuchtte op mijn YouTube-kanaal: het is zo mooi maar het duurt zo kort. En dat is zo, als je een beetje te lang wacht dwarrelen de tere blaadjes al weer uit de boom. 

Sierkers

Voor ons zou de bloemenpracht wel een paar weken te zien mogen zijn, maar voor de boom is het een uitputtingsslag die hij zo kort mogelijk wil houden. Bloeien vraagt veel energie van de kersen-, appel- of perenboom. In elk bloemetje zitten vruchtbeginsels voor vijf appels of peren. Als die allemaal tot een glanzend stuk fruit zouden uitgroeien, zou de boom bezwijken onder zijn eigen gewicht. Niet alles wordt bestoven, en in het midden van het jaar vindt de zogenaamde juni-rui plaats. Alle vruchtbeginsels die niet bevrucht of beschadigd zijn vallen uit. Daar groeit geen kers of appel van. Zo hebben de andere vruchten meer plaats om lekker groot te worden. Als de boom te vol hangt, wordt er ook nog wel eens handmatig wat tussenuit gehaald. Niet alleen om te zorgen dat het overige fruit goed groeit, maar ook om te voorkomen dat de boom zichzelf uitput en het volgende jaar nauwelijks iets opbrengt. Dat heet een beurtjaar, in tegenstelling tot een mastjaar waarin er een overvloedige oogst is. Voor een goede oogst is ook het weer een bepalende factor: regen en kou beschadigen de bloemen en er zijn dan weinig bestuivers actief. We hebben zelf drie kleine fruitboompjes in de voortuin staan en we kijken op zulke dagen dan ook regelmatig of er wel hommels en bijen vliegen, zodat we in het najaar weer een mand vol appels en peren kunnen oogsten. Een warme lente en een niet te hete zomer zijn ideaal voor fruitbomen. Warm weer in het voorjaar zorgt voor een optimale celdeling en daarmee voor grotere vruchten. Nachtvorst is de schrik van iedere teler: nul graden kan een bloem nog verdragen, maar bij een halve graad vorst beschadigt de bloem al te veel. 

Nachtvorst: nachtmerrie voor de teler
Foto: Lämpel - CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/

Dan zetten telers onder andere beregening in. Het water vormt als het bevriest een beschermlaagje rond de vitale onderdelen van de boom. Het ijs isoleert de takken en voorkomt op die manier dat de kou de bloesemknoppen bereikt. Daarnaast komt er bij bevriezen een beetje warmte vrij. Ook zetten telers vuurpotten in om de boomgaard op temperatuur te houden. Een dure optie is om met een helikopter boven de bomen te vliegen: de wieken zorgen dat de koude lucht van de grond wordt vermengd met de warmere lucht erboven. In de Limburgse heuvels hebben de boomgaarden in de dalen trouwens meer te lijden omdat de koude lucht vanuit de plateaus naar de dalen stroomt. Een vorstnacht is voor telers dus een doorwaakte nacht. In het park was de temperatuur prima, dus je kunt volop genieten van de bloesem in het filmpje door hier te klikken. 

Kersenbloesem: van kamikaze tot NK kersenpitspugen

De afgelopen weken bloeiden de bloesems uitbundig. Het voorjaar kwam langzaam op gang doordat de oostenwind lange tijd koude lucht aanvoerde. Maar in de week voor Pasen gingen de temperaturen snel omhoog en waren de kersenbomen in een mum van tijd gehuld in een witte waas van bloemetjes. De wilde of zoete kers (in België kriek genoemd) is de stamvader van de kersenbomen die we kweken voor de consumptiekersen. Ze behoren tot de rozenfamilie. De bladeren komen tegelijk met de bloesems uit de knop, maar ze zijn dan nog klein en pas wanneer de bloesems zijn gevallen ontluiken de bladeren volledig. De schors van de bomen is te herkennen aan de duidelijke horizontale strepen. Dat zijn lenticellen ofwel bastporiën waardoor de boom gassen uitwisselt met de lucht. Zo snel als de bloesem verschijnt, is zij ook weer verdwenen. Eén of maximaal twee weken later, afhankelijk van de temperatuur, zijn de laatste bloemetjes al weer van de boom gevallen. Kersenbloesems zijn in Japan dan ook het symbool van vergankelijke schoonheid. Het leven wordt beschouwd als mooi en kort, zoals de kersenbloesem, of sakura zoals de Japanners het noemen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de sakura een symbool om het Japanse volk te motiveren. De kamikazepiloten schilderden kersenbloesems op de flanken van hun vliegtuig alvorens op een zelfmoordmissie te vertrekken.

Kersenbloesem

De overheid moedigde de Japanners aan in hun geloof dat de zielen van de gesneuvelde soldaten reïncarneerden in de kersenbloesems. In de lente worden in Japan door het hele land kersenbloesemfestivals gehouden. Ze vieren daarmee de wedergeboorte van Moeder Natuur na het afsterven in de winter. Het is traditie om met familie en vrienden onder de bloeiende kersenbomen te picknicken. De festiviteiten en bloei van de bloesem begint in het zuiden van Japan al rond januari en in het uiterste noorden rond eind april. In Amstelveen is in 2000 een bloesempark ingericht door de Japan's Women Club. Het is er elk jaar beredruk als de bomen in bloei staan, maar dit jaar werd een bezoek ontmoedigd. Ik heb als alternatief de bloesems in de straten rond mijn huis gefilmd. In alle vroegte, in mooi licht en zonder andere mensen in de buurt. Ik hoop dat we tegen de tijd dat de kersen rijp zijn weer een beetje normaal leven kunnen oppakken. Misschien dat er dan opnieuw een NK kersenpitspugen kan worden georganiseerd. Ik had nog nooit van deze 'sport' gehoord, maar vorig jaar werd het nationaal kampioenschap gehouden in Almere. Het Nederlands record staat op 13 meter. Het wereldrecord is zelfs 29 meter en 12 centimeter. Bijna niet te geloven, maar het is gecontroleerd door het Guinness Book of Records, dus dan zal het wel kloppen :). Bekijk het bloesemfilmpje, waarin je overigens niet alleen kersenbloesem ziet, via deze link.

Bloesemsnoeper

Bloesem in bedauwd gras

De afgelopen weken bloeiden de bloesems uitbundig. In korte tijd ontloken de knoppen, maar door het warme weer was de bloesemtijd ook weer snel voorbij. In het filmpje van deze week zie je wit bloeiende bomen en daartussen een bloesemsnoeper: de houtduif eet de bloemetjes graag. Houtduiven worden vaak verward met stadsduiven ('de duiven op de dam'), maar dat is een andere soort. De houtduif, met zijn opvallende witte vlek in de nek, was vroeger een bosduif. De houtduiven leefden in bossen in de buurt van agrarische activiteiten, waar ze makkelijk 'een graantje konden meepikken'. Dat we ze inmiddels toch vaak in de stad kunnen zien heeft een paar oorzaken. De landbouwmethoden zijn steeds efficiënter geworden, waardoor er weinig restjes over blijven op de velden na de oogst. Er wordt minder zomergraan verbouwd en meer wintergraan en mais. Ook spelen kraaien een rol in dit verhaal. Deze zwarte vogels eten graag houtduiveneieren. De grote witte eieren vallen erg op in het slordige nest van takken, dus voor een kraai zijn ze makkelijk te vinden.

Foto: Donald Hobern, Copenhagen
[CC BY 2.0 ]

Op het platteland werden kraaien bejaagd, dus konden de houtduiven daar redelijk rustig broeden. Maar dat is niet meer het geval. Om die reden zoeken houtduiven vaker de stad op. Daar zitten ze op plekjes waar veel mensen zijn. De kraaien vermijden die drukte, zodat de kans dat de duiveneieren uitkomen groter is. 

Door onderzoek in Maastricht kwamen nog wat interessante zaken aan het licht. Volgens de tellingen zijn de voorjaarsbroedsels van de houtduiven maar weinig succesvol; slechts 10% van de eieren levert levensvatbare jongen. Als de ouders op zoek waren naar voedsel, sloegen de predatoren toe. In het najaar is er aanzienlijk meer broedsucces. De duiven hebben de graanakkers ontdekt die voor de korenwolven (Limburgs beschermde wilde hamster) zijn aangelegd. Ze vliegen rechtstreeks naar deze gedekte tafel en proppen hun krop vol met graan. Daarna zijn ze snel weer terug op het nest, dat zo beter beschermd kan worden. Hopelijk laten ze nog een beetje graan liggen voor de hamsters :). 

E-mailabonnees kunnen hier klikken om het filmpje van deze week te bekijken.