Trekkende pimpelmezen

Wandelen in Hollands Duin bij Noordwijk

Toen we 22 oktober door Hollands Duin wandelden zagen we constant troepjes kleine vogels vliegen. Het duurde even eer we doorhadden dat het pimpelmezen waren. Ik was erg verbaasd want ik verwachtte van alles tijdens de trekperiode, maar geen pimpelmezen. Pimpelmezen zijn geen goede vliegers en ze verplaatsen zich langzaam, van bosje naar bosje. Dat zagen we in de duinen zelf gebeuren. De verbazing bleef nog wat na-ijlen maar ik stond er verder niet zo bij stil. Tot ik de nieuwsbrief van Sovon (een organisatie die vogelonderzoek doet) op 30 oktober in mijn mailbox kreeg: "Niet eerder vertoonde pimpelmezeninvasie in Nederland" luidde de kop boven het bericht (bekijk hier ook even de foto van Thijs Glastra). Mijn interesse was meteen gewekt. Met name in de kustgebieden werden ongekende aantallen pimpelmezen waargenomen, iets dat nog nooit eerder in deze omvang is vastgesteld in Nederland! En wij waren daarvan getuige geweest.  

Pimpelmees in mijn tuin

Op 18 oktober 2025 werden op Vlieland ruim 50.000 pimpelmezen geteld. De tellers gaven aan dat dit een voorzichtige schatting is, waarschijnlijk waren het er meer. Op Texel en Ameland werden ook nog eens tienduizenden langstrekkende pimpelmezen genoteerd. Dit maakt het aannemelijk dat er enkele honderdduizenden (!) pimpelmezen rondvlogen in het noordelijke kustgebied. 

Kaartbeeld van de getelde Pimpelmezen
 op de trektelposten in Nederland
periode 16 tot 29 oktober 2025. Bron: trektellen.nl

De vraag is dan natuurlijk: waar komen die pimpelmezen vandaan en waarom trekken ze dit jaar in zulke uitzonderlijke aantallen? Half september werden er hoge aantallen pimpelmezen in Estland waargenomen. Ruim 32.000 pimpels - een nationaal record voor Estland - vlogen in zuidwestelijke richting, een eerste indicatie voor de herkomst. Ook informatie van de ringstations kan helpen verklaren waar de mezen vandaan komen. Op Vlieland werden op 18 oktober zo'n 2500 pimpelmezen gevangen, daar zaten 15 geringde exemplaren bij: zeven uit Litouwen, vier uit Rusland, twee uit Duitsland, één uit Frankrijk en één uit België. Ook op andere Nederlandse ringstations werden met name ringen uit Litouwen en Rusland afgelezen. Op basis van deze ringgegevens en de trekbewegingen in Estland neemt Sovon aan dat het merendeel van de pimpelmezen uit West-Rusland en de Baltische Staten komt.  

Waar komt deze pimpelmees vandaan?

Dan is het gissen wat deze trekbewegingen in gang heeft gezet. Dat is natuurlijk nooit precies na te gaan, want we kunnen het niet aan de pimpelmezen vragen :). Sovon vermoedt dat het een combinatie van factoren is. Een milde winter en een droge zomer kan bij mezen zorgen voor een goede overleving en groot broedsucces. Als deze omstandigheden zich meerdere jaren herhalen, is de kans groot dat er uiteindelijk zoveel pimpelmezen zijn dat voedselschaarste ontstaat. Met andere woorden: het te grote broedsucces werkt nu in het nadeel van de meesjes. 

De pimpelmezen deden op hun trekroute ook tuinen aan. Ik las dat sommige mensen tot wel 200 mezen in hun tuin hadden! Ik heb mijn vogelhuisje maar weer een gevuld met (biologisch) voer. Wie weet komen ze ook even binnenwippen in mijn stadstuintje. In ieder geval zaten er ook al twee koolmezen op de uitkijk naar een makkelijk hapje. 

Koolmezen