woensdag 27 november 2024

Ginkgo biloba: Japanse notenboom zonder noten uit China

In oktober verbleven we enkele dagen op landgoed De Vanenburg bij Putten. Hoewel het een druilerige week was, sprongen de herfstkleuren in de tuin eruit. Niet te missen was de ongeveer 18 meter hoge ginkgo biloba, met een stamomtrek van rond de drie meter. Op de site monumentale bomen zijn pakweg 55 ginkgo's in Nederland in kaart gebracht. De hoogste staat in Wageningen en is met zijn 28 meter nog 10 meter hoger dan de boom in Putten. De boom bij de Vanenburg is waarschijnlijk tussen 1860 en 1870 geplant. Wereldwijd gezien bevindt de oudste ginkgo zich in moederland China. De boom in Lebang staat naar schatting al 4000 jaar op zijn stekkie. Hij meet 30 meter in de hoogte en de stamomtrek is een metertje of 15. Indrukwekkende getallen!

Ginkgo biloba

De ginkgo biloba is een oeroude soort: de eerste fossielen die aan dit geslacht gelinkt worden, zijn minstens 270 miljoen jaar oud. Op dit moment is de Ginkgo biloba de enige soort van het geslacht Ginkgo dat nog bestaat. De soort werd rond 1730 vanuit China en Japan, waar de boom rond tempels was aangeplant, naar Europa gebracht. De laatste wilde populaties groeien op de Tianmu-berg in oostelijk China. De meeste ginkgo's zijn nu aangeplant.

De ginkgo biloba wordt wel Japanse notenboom genoemd, maar dat is in twee opzichten fout. De soort is oorspronkelijk afkomstig uit China en de boom plant zich voort met zaden en vormt geen noten als vrucht. Dus laten we het maar op ginkgo houden :). De zaden zijn abrikoosvormig met een zilveren gloed (vandaar de naam Ginkgo: gin = zilver; kyo = abrikoos). Als de vrouwelijke zaden in het najaar op de vochtige grond vallen, begint de vlezige zaadhuid te rotten en valt hij er af, waardoor boterzuur vrijkomt dat ruikt als ranzige boter, maar ook de woorden 'putlucht' en 'poepgeur' vallen in dit verband regelmatig. Dit is de reden dat de meeste aangeplante Ginkgo's in Nederland mannelijke bomen zijn. In Valkenswaard zijn ruim 300 ginkgo's aangeplant, een deel daarvan zijn vrouwelijke bomen. Dat leidt tot een groot aantal klachten, want de stank is drie maanden te ruiken. Daar heeft een ambtenaar zitten slapen bij het bestellen van de bomen :). Pas na 15-20 jaar gaat de boom vruchten produceren, dus het duurt even voor je erachter komt dat je de verkeerde soort hebt aangeplant. 

'Biloba' verwijst naar het tweelobbige blad. Door de bladsteel lopen twee nerven die zich in de bladvoet waaiervormig vertakken. Daardoor heeft de linkerhelft van elk blad een vaatstelsel dat niet verbonden met de rechterhelft. 

Biloba betekent tweelobbig

Geen opmerkingen: