Populaire eikels

De afgelopen weken zag ik enorme aantallen wilde eenden in het park. Ieder najaar is het volgens mij een 'datingplek' van woerden (mannetjes) en wijfjes van deze eendensoort (ik maakte er een paar jaar geleden al eens dit filmpje over). De aantallen zijn niet echt gelijk verdeeld. Op één dag telde ik 137 mannetjeseenden en 70 vrouwtjes. Pakweg 2 op 1 dus. Maar ruim 200 eenden bij elkaar was een mooi gezicht. 

Veel wilde eenden in het park

Behalve in het water, zag ik de eenden ook regelmatig op het gras. Onderstaand zie je de foto op basis waarvan ik de telling heb verricht (en er was nog een tweede foto van de andere kant van het pad). Hier was het niet primair de huwelijksmarkt die een rol speelde. De eenden rukten op naar het perceel met de eikenbomen om deze voedselbron aan te boren. Ze waren echter schrikachtig en elke wandelaar en fietser (waarvan er veel langskomen in zo'n ieniemienie stadspark) drong hen terug naar de waterkant.

Ruim 200 wilde eenden

Daarnaast telde ik die dag 35 kauwtjes, 37 houtduiven, 2 eksters en 2 gaaien die zich te goed deden aan de eikels. Vandaag zag ik zelfs tegen de 100 houtduiven foerageren en ook het aantal kauwtjes was beduidend hoger dan de vorige keer. De vogels zijn zich duidelijk aan het voorbereiden op de schralere tijden van de winter. En eikels zijn dan eersteklas eten. Ze bevatten grote hoeveelheden eiwitten, koolhydraten en vet. Daarnaast zitten er mineralen in zoals calcium, kalium en fosfor en nog een aantal vitamines. 

Hier hebben vogels gewroet om eikels te verschalken

Zo'n superfood zou ook wel interessant zijn voor menselijke consumptie. Maar door de hoeveelheid tannine ofwel looizuur zou dat ons niet goed bekomen. Geen idee trouwens hoe het kan dat sommige dieren (herten, varkens, vogels) daar geen last van hebben. Misselijkheid, verstopping en leverschade kunnen ontstaan als je de eikels zou eten zonder de tannine uit te spoelen. Paarden en koeien kunnen er overigens ook slecht tegen. Ik las in een artikel op Historiek dat eikels vroeger wel op het menu van mensen stonden. In een zoetwatermoeras bij Doggerland (waar nu de Rotterdamse Yangtsehaven ligt) woonden in de middensteentijd jagers-verzamelaars. Die plek ligt nu 20 meter onder de waterspiegel, en dat heeft ervoor gezorgd dat zaden, stuifmeel en botten goed bewaard zijn gebleven. Archeologen hebben hier verkoolde eikels gevonden uit die periode. Gedacht wordt dat de steentijdmensen de eikels poften boven vuur om ze eetbaar te maken. Misschien hebben deze eikels iets te lang op het vuur gelegen en zijn ze onbruikbaar geworden, waardoor ze de tand des tijds hebben doorstaan. Een andere methode om de tannine uit eikels te verwijderen is door langdurig spoelen in water. Een bijzondere manier om eikels eetbaar te maken komt van de Shasta die leefden in Californië (US): zij begroeven de eikels in hun geheel in de modder en lieten ze daar een paar weken liggen. De Chinook, een volk uit het Noordwesten van de Verenigde Staten, hadden hier een interessante variant op. Zij begroeven de eikels in een kuil bij de deur van hun huis en bedekten ze met een laag gras en aarde. Gedurende vijf of zes maanden verzamelden ze de urine van alle huisgenoten en goten deze in de kuil. Daarna waren de eikels klaar voor consumptie. De Europese kolonisten gaven deze delicatesse de naam ‘Chinook olives’. 

Aangevreten eikel

Op zich vormen eikels dus een (eiwit)rijke voedingsbron die ruim voorhanden is. Een hectare eikenbos levert zo 1000 kilo eikels op. Het parkje is ongeveer één hectare groot, maar niet volledig beplant met eiken. Ik schat dat er toch wel zo'n 500 kilo kan liggen. 

Na het pellen en spoelen van de eikels werden de boomzaden in de steentijd en bronstijd vermalen tot meel waarvan pap werd gekookt. Middensteentijders hadden nog geen aardewerk of metalen pannen. Zij mengden het meel met water in een dicht gevlochten mand of houten bak tot een dikke pap. Daar werd een goed voorverwarmde kooksteen doorheen geroerd. De hete steen roosterde de eikels, waardoor ze heel lekker gaan ruiken en smaken.

Er gaan stemmen op om de eikel te herwaarderen als menselijk voedsel omdat het een alternatieve bron is van eiwitten in plaats van vlees. De Belg Ben Brumage maakt zich hier met zijn 'Project Acorn' hard voor. Hij vond traditionele recepten uit verschillende landen: eikelcouscous uit Algerije, eikeltofu uit Zuid-Korea, eikelbrood uit Iran, eikelkoekjes uit Griekenland en eikelkaas uit Amerika. Ook denkt hij aan het maken van eikelburgers. Dus wie weet wat je binnenkort op je bord krijgt!

Eiken: ons voedsel ligt op straat :)