Hoe zit dat precies met die duivenkrop?

In mijn vorige blog beschreef ik het foerageergedrag van onder andere kauwtjes en houtduiven. Beide soorten zochten voedsel onder de eikenbomen in het Alphense Weteringpark. De houtduiven slokten eikels in één keer naar binnen, de kauwtjes pikten wat in de rondte zonder dat ik precies zag wat ze aten. Na nog was leeswerk weet ik inmiddels dat de bek en slokdarm van de houtduif heel elastisch zijn, waardoor ze de eikels in hun geheel kunnen opeten. Zo'n elastieken slokdarm missen de kauwtjes (en andere vogelsoorten). Als zij een eikel willen eten, dan moeten ze hem in kleine stukjes lospikken en naar binnen werken. Afijn, dat was een duidelijke verklaring waarom de kauwtjes geen eikels doorslikten.

Houtduiven hebben een zeer flexibele bek en slokdarm

Het verhaal van die zestig eikels in de krop van één duif liet me echter ook niet los. En toen mijn man nog wat kritische vragen begon te stellen begreep ik dat nader onderzoek nodig was. Waar zit die krop precies?, vroeg hij. Hoe groot is-ie en wat is de functie van die krop eigenlijk? Ik stond grotendeels met mijn mond vol tanden. In een eerdere blog beschreef ik al eens hoe duiven voedsel produceren voor hun kroost in de krop. Deze duivenmelk is tamelijk uniek binnen het vogelrijk. Maar goed, daarmee waren de vragen nog niet beantwoord. 

Eerst dus maar eens uitzoeken waar de krop precies zit. Al snel vond ik via Wikimedia onderstaand plaatje uit een biologieboek uit 1901. Zo'n 125 jaar geleden (en waarschijnlijk al veel eerder) wist men waar de duivenkrop zit en ik leer het nu pas :).

Door Shipley, A. E. - Zoology;
an elementary text-book (1901), Wikimedia

De krop (nummer 4, voor zover je dit kunt lezen), zit na de slokdarm. Het is in feite een verwijd gedeelte van die slokdarm, waar het voedsel een tijdje kan worden bewaard. Behalve 'voorraadkast' is de krop ook belangrijk om het voedsel voor te weken.

Hoe gaat dat precies in zijn werk? Tilduivenbond Ons Belang heeft dat op hun site gedetailleerd beschreven. Voedsel komt door de snavel in de keelholte, waar speeksel wordt toegevoegd; daarin bevinden zich stoffen die een begin maken met de afbraak van koolhydraten in de eikel of ander voedsel. Via de slokdarm komt de eikel in de krop waar hij in het opgenomen water wordt geweekt. Eikel voor eikel gaat het voedsel naar de kliermaag. Een eikel is door het voorweken op dat moment nog groter dan toen de duif hem inslikte. In de kliermaag gaan verteringssappen (enzymen) aan het werk om de de boel verder afbreken, maar de eikel is nog steeds als zodanig herkenbaar. Een tweede maag, de spiermaag, zorgt voor het vergruizen van de eikel. Die spiermaag is een geribbelde buis met een harde keratinelaag. Toch kan die maag het niet alleen af. Om het voedsel letterlijk klein te krijgen eten houtduiven kleine scherpe steentjes die in de spiermaag meewerken tot de eikel een dunne brij is geworden die naar de darmen gaat. 

Zou het zaad van de meidoorn houtduifbestendig zijn?

Je kunt je voorstellen dat een duif in het algemeen geen goede zaadverspreider is. Bessen verstoppen hun zaden in een zoet omhulsel met het idee dat het vruchtvlees voor de vogel is en het zaad weer uitgepoept wordt (op een plek ver van de moederplant). Maar als je in de vergruizer bent geweest als zaadje is er niet veel van je over..... Toch hebben sommige planten zaden die de duivenmaag in zijn geheel doorstaan en ook nog kunnen kiemen. 

Uiteindelijk bleef het me intrigeren hoe zo'n gevulde krop met eikels en zaden eruit ziet. Ik heb een plaatje gezocht op Wikimedia dat een indruk geeft hoe volgestouwd zo'n krop kan zijn. Als je weer eens een houtduif ziet die zit te rusten op een tak, weet dan, dat zijn magen een flinke voedselvoorraad aan het verstouwen zijn! 

Foto: Theambivert20, CC BY-SA 4.0 Wikimedia

Ik hoop tenslotte dat dit verhaal jullie niet te zwaar op de maag ligt :).