Houtduif buigt voor zijn vrouwtje

Houtduiven zijn te herkennen
aan de witte nekvlek

Tijdens een van mijn eerdere verkenningen in het park zag ik halsbandparkieten zich te goed doen aan de nectar in de kersenbloemetjes. In de kersenboom voor mijn huis zag ik ook houtduiven (te herkennen aan hun witte nekvlek) snoepen van de zoete lekkernij. Op een ochtend zaten ze met een aantal in een jonge rode beuk waar ze de net uitgekomen bladeren verorberden. Maar er gebeurde nog wat, want een mannetje zette zijn borst vooruit en maakte wel een tiental buigingen voor een vrouwtje. Niet dat ze er veel aandacht aan leek te schenken, maar misschien bekeek ze het wel vanuit haar ooghoeken :). Het buigen en het koeren is typisch baltsgedrag dat alle duiven vertonen. Het koeren verschilt per duivensoort: de houtduif roept roekoekoe koekoe. In principe zijn de stelletjes langdurig samen, maar slippertjes komen regelmatig voor. In het park zitten veel duiven en ik zie ze ook met regelmaat een baltsvlucht uitvoeren. Dat heb ik helaas (nog) niet op film vast kunnen leggen. Het mannetje zit een tijd in een hoge boom (dan is mijn geduld al op :)). Plotseling krijgt hij de geest en stijgt met luid vleugelgeklap op, alsof hij wil zeggen: ziet iedereen mij duidelijk, aandacht, aandacht! Na een paar flinke vleugelklappen op het hoogste punt daalt hij in zweefvlucht af naar een andere boom. Zo pendelde de betreffende houtduif tussen een treurwilg langs de rand van de vijver naar een boom op het eilandje in het water. Wanneer de duivin wil paren duwt ze haar snavel tegen de keel van het mannetje (dat ook wel doffer wordt genoemd) en die beantwoordt dat gedrag. 

De doffer buigt voor de duivin tijdens de balts

Zo minnekozen ze regelmatig met elkaar. Dit gedrag schijnt de eisprong op gang te brengen. Het mannetje bepaalt de nestlocatie, dat kan een oud nest zijn dat een beetje wordt opgelapt of er wordt een nieuw nest gebouwd. Dat is meestal een slordig bouwwerk van takken. Zo slordig gemaakt dat er met regelmaat een ei uit valt, dat is dan verloren. Een week voor de eieren gelegd worden, zit het vrouwtje stevig op het nest. Noem het proefbroeden of misschien is het bedoeld om het nest een beetje in vorm te duwen, het is niet duidelijk waarom het vrouwtje dat doet. Na deze week worden twee eieren gelegd, één per dag. Broeden doen man en vrouw in twee diensten. De doffer heeft een baan van 9 tot 4, dan is het vrouwtje aan de beurt. Als de jonge duiven na 2 1/2 week uit het ei kruipen worden ze gevoed met duivenmelk. Enkele dagen voordat de eieren uitkomen wordt de binnenwand van de krop van de duif dikker. Dit wordt bepaald door het hormoon prolactine, hetzelfde hormoon dat bij zoogdieren voor de melkproductie zorgt. Als de jongen geboren zijn, laat deze laag los. Het is dan een kaasachtige substantie die door de jongen uit de krop kan worden gepikt. Zowel vrouwtjes als mannetjes geven duivenmelk. Deze aanpassing is vrij uniek binnen het vogelrijk maar komt ook voor bij flamingo's en mannelijke keizerspinguïns. Het goedje bevat meer vet en eiwitten dan koemelk en zorgt ervoor dat duiven een groot deel van het jaar kunnen broeden omdat ze minder afhankelijk zijn van ander voedselaanbod. Je ziet de houtduiven in het filmpje, maar ook koolmezen (met het zwarte kapje) en pimpelmezen (met het blauwe kapje) die het hoogste lied zingen in het broedseizoen. De koolmees verzamelt mos voor een nestje dat in holen of nestkastjes wordt gemaakt. Klik hier om het filmpje te bekijken.