Vorige week schreef ik over de koninginnenpage in onze tuin, die als waardplant wilde peen heeft. In het dierenleven gebeuren nogal wat magische dingen, zoals vogels die duizenden kilometers trekken naar onbekende oorden als ze pas een paar weken geleden uit het ei zijn gekropen. En insecten die na jaren als larven onder de grond te hebben geleefd op min op meer dezelfde dag als imago te voorschijn komen om te paren. Wij mensen doen kennis op door het gedrag van anderen te bekijken en na te volgen of doordat ons dingen geleerd worden door bijvoorbeeld onze ouders of leraren. Maar zo'n vlinder heeft blijkbaar het instinct om bepaalde bloemen op te zoeken waarvan hij of zij 'weet' dat deze nectar oplevert of dat dit voedsel is voor de rupsen die uit het ei kruipen dat ze legt.
 |
| Koninginnenpage |
Dat op zich is al fascinerend. Maar hoe weet een koninginnenpage die net verpopt is wat wilde peen is? Vlindervrouwtjes zijn in staat om geschikte waardplanten te vinden omdat ze aan het uiteinde van hun pootjes een gevoelig orgaantje hebben waarmee ze suikers ongeveer 2000 keer sneller kunnen proeven dan een mens. Dus blijkbaar 'weet' ze op basis van dit proeven met haar pootjes dat deze waardplant geschikt is. Misschien is die kennis in haar genen opgeslagen. Als rups heeft ze natuurlijk van die plant gegeten, maar zou dat 'geheugen' meegekomen zijn in de popfase? Dat lijkt me stug, want de verandering van rups naar vlinder in de popfase is vrij rigoureus. Binnenin de pop wordt de rups omgebouwd in een vlinder. Hoe dit precies gaat is nog niet bekend, maar zeker is dat bijna alle lichaamsdelen van de rups worden afgebroken. Uit deze stoffen wordt de vlinder opgebouwd.
Een paar weken geleden (7 juli) waren we in de Amsterdamse Waterleidingduinen en daar fladderden de eerste keizersmantels van dit seizoen. Deze vlinder vliegt vanaf juli tot in augustus en heeft één generatie per jaar. We zagen drie exemplaren; alleen mannetjes. Die zijn te herkennen aan de dikke horizontale zwarte geurstrepen die langs de aders lopen. Bij vrouwtjes ontbreken die. Deze feromoonstrepen worden gebruikt om vrouwtjes te lokken.
 |
| De keizersmantel (m) is een parelmoervlindersoort |
Waarom haal ik deze vlinder erbij? Nou deze soort heeft een bijzondere leefwijze. De eitjes worden namelijk niet rechtstreeks op de waardplant afgezet. De waardplant zijn wilde viooltjes, in de duinen vooral het duinviooltje. Hoewel ze bloeien van april tot in de herfst worden de eitjes niet gelegd op dit iele plantje. Het vrouwtje keizersmantel deponeert de eitjes in scheuren tussen boomschors, op 1 tot 1,5 meter hoogte. Die boom moet in de buurt van duinviooltjes staan op een relatief open, zonnige plek. Dat is niet altijd de plek waar veel nectarplanten groeien om in de voedselbehoefte van de grote vlinder (tot 6,5 cm spanwijdte) te voorzien. Dus soms moet er gependeld worden tussen het voedselgebied en de eileg-locatie. Het eitje komt vrij snel uit. Het rupsje eet zijn eischaal op en kruipt - zonder verder iets te nuttigen - weg tussen het mos op de boomschors. Daar overwintert-ie. In april moet dit rupsje op zoek gaan naar de duinviooltjes om aan voedsel te komen. Hoe zo'n rups op dat moment weet waar die duinviooltjes staan gaat mijn verstand te boven. Niet meer dan een paar millimeter groot, de hele winter zonder voedsel en zonder geurorgaantjes op de poten. Ga er maar aanstaan. Eerst 1,5 meter omlaag langs de boomstam. En vervolgens? Waar te beginnen zou ik denken. Het lijkt me zoeken naar een speld in een hooiberg.
Ik heb heel wat (wetenschappelijke) publicaties doorgelezen om uit te vinden hoe het keizersmantelrupsje zijn waardplant vindt. Maar ik heb het antwoord niet gevonden..... Wie het weet mag het zeggen!
 |
| Keizersmantels in de duinen |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten