Halfgeknotte strandschelp

Zonnige nazomerdag in Noordwijk

Half september genoten we van het warme nazomerweer op het Noordwijkse strand. Vorige week schreef ik al over de massaal aangespoelde schelpen. Vandaag wil ik wat aandacht besteden aan de halfgeknotte strandschelp. Die heet zo omdat één kant van de schelp wat puntiger is en de andere hoek iets ronder. De beestjes in de schelpen filteren het zeewater met twee sifonen; één dient om het water naar binnen te zuigen, de andere sifon laat het gefilterde water weer naar buiten lopen. Ze leven van algen en fytoplankton dat ze uit het water halen. Verder hebben de dieren een graafvoet, waarmee ze in het zand kruipen, zodat alleen de sifonen nog boven het oppervlak uitsteken. Het is moeilijk om een foto van de levende schelpdieren te vinden, maar in dit bericht van NatureToday kun je een plaatje zien (scroll naar beneden in het bericht onder het kopje 'Golfpatronen in zee'). 

Onder andere: halfgeknotte strandschelpen

De halfgeknotte strandschelp is de meest voorkomende schelp langs onze kust en vormt het belangrijkste voedsel voor zwarte zee-eenden, die in Nederland overwinteren. Ook vissers namen hun deel van de buit, tot het eind van de vorige eeuw behoorlijk mis ging. Jonge aanwas van de schelpen bleef uit, maar de vissers bleven vissen en de zee-eenden ook tot er bijna geen halfgeknotte strandschelpen overbleven. Vissen was niet meer rendabel. De zwarte zee-eenden moesten overstappen op ander voedsel en hun aantallen namen drastisch af. Gelukkig is er sprake van herstel. Inmiddels wordt de biomassa van de halfgeknotte strandschelp op bijna een miljard kilo geschat (2020).

Halfgeknotte strandschelpen leven in relatief ondiepe wateren (tot 40 meter diep). Om dit voedsel te bemachtigen kunnen zee-eenden tot 20 meter diep duiken.   

Zwarte zee-eend
Bron: Stephan Sprinz - Own work, CC BY-SA 4.0, Wikimedia

Inmiddels is de visserij weer voorzichtig opgestart. Om eerdere fouten te voorkomen, is er tegelijkertijd ook onderzoek opgezet om de oorzaken van het verdwijnen van de strandschelpen beter in kaart te brengen. Er wordt gekeken welke visserijdruk acceptabel is en ook hoe de zee-eenden het best geholpen kunnen worden. Behalve voedsel hebben de vogels ook rust nodig. Ze blijven uit de buurt van transportschepen, vissersschepen en recreanten. Daarom rusten ze vaak niet bij de rijkste voedselgronden en moeten dus pendelen tussen rustplaatsen en hun eten. We hebben in Nederland de wettelijke plicht om 68.500 zwarte zee-eenden van rust en voedsel te voorzien. Dit is een zogenaamd Natura 2000 instandhoudingsdoel. Het onderzoek moet dus uitwijzen hoe we alle partijen, inclusief de natuur tevreden kunnen houden.

In dit boekje lees je meer over het onderzoek.