Zeewier op het strand en op je bord

Zeewier op het Texelse Noordzeestrand

Toen we in augustus langs het strand bij de Slufter (Texel) liepen, waren er veel wieren aangespoeld. We vonden vooral blaaswier en Japans bessenwier langs de vloedrand. Beide wieren hebben blaasjes, maar die van Japans bessenwier zijn vele malen kleiner dan die van blaaswier. 

Zoals de naam aangeeft, komt Japans bessenwier oorspronkelijk uit de zeeën rond Japan en het is waarschijnlijk meegelift met in Europa ingevoerde Japanse oesters. De exoot verspreidde zich sinds de aankomst in 1973 snel. In Engeland heeft men geprobeerd om de soort mechanisch te bestrijden, maar het wier reageerde met nog meer groei. Ook in Nederland tierde Japans bessenwier welig, met name vanaf 1980 in het Grevelingenmeer, waar geen getij en geen stroming is. In 1983 was het daar alom aanwezig. Gelukkig is de soort nu minder invasief en verdringt het wier de inheemse wiersoorten niet meer zo erg. Veel dieren gebruiken het Japanse bessenwier om ertussen te schuilen en/of hun voedsel te vinden. Je vindt dit wier in de Oosterschelde en de Waddenzee, waar het groeit op drijvende pontons in havens. Op plekken met niet te veel stroming kan het wier wel 5 meter lang worden.

Japans bessenwier

Blaaswier heeft beduidend grotere drijfblazen dan Japans bessenwier. Dit bruinwier varieert in kleur van olijfgroen tot bruin. Deze soort kun je op de waddeneilanden vinden, maar ook aan de westkust van Zeeland tot Noord-Holland. Aangespoelde exemplaren kunnen zelfs uit Frankrijk of Zuid-Engeland komen, dus het is niet per sé 'Nederlands wier' :).

Blaaswier, bruine kleur

Van de week las ik in de nieuwsbrief van Historiek dat zeewier al populair was in de prehistorie. In een 14.600 jaar oud kamp in Zuid-Chili werden in een medicijnhut resten van zeewier gevonden. Er lagen diverse soorten zeewier, die op verschillende plekken in zee groeien en op verschillende momenten in het jaar voorkomen. Deze wiereters moeten dus uitgebreide kennis van hun omgeving en de kust hebben gehad. Waarschijnlijk werd het wier zowel als voedsel als om medicinale redenen gebruikt. 

Blaaswier, olijfgroene kleur

Zeewier als voedsel staat momenteel opnieuw in de belangstelling. Waarschijnlijk ken je het van de sushirolletjes, maar ook op andere manieren wordt er over toepassingen voor zeewier nagedacht.

Op de site van NatureToday las ik wat interessante weetjes hierover. Zeewier is een bron van aminozuren. Dit zijn voedingsstoffen die ons lichaam nodig heeft maar die we niet zelf kunnen aanmaken. Het moet uit ons voedsel komen. En met zeewier kunnen we dat efficiënt en tamelijk ecologisch produceren. Voor het telen van zeewier heb je minder oppervlakte nodig dan voor landbouwgewassen of veeteelt. Het groeit aan touwen en babywier is binnen twee maanden genoeg gegroeid om het te oogsten. Dit levert per jaar zo’n 250.000 kilo zeewier per hectare op. Zeewier groeit ook in de wintermaanden, zodat de productie ook ’s winters door kan gaan. De productie van een kropsla kost 65 liter zoetwater, kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Zeewier zoals bijvoorbeeld zeesla heeft alleen zout zeewater met de daarin opgeloste voedingsstoffen nodig. En het groeit tien keer sneller dan planten op het land. 

Er moet nog wel gekeken worden hoe het zeewier duurzaam geteeld kan worden. Het is natuurlijk niet de bedoeling om alleen maar te oogsten en zo de zee kaal te plukken. Om in 2050 negen miljard monden te voeden met het mineralenrijke zeewier zou 2% van het zoutwateroppervlak van de aarde voldoende kunnen zijn. 

Mocht je denken: zeewier dat is dus niks voor mij, kijk dan eens op de verpakking van je puddinkjes, soep, koffiemelk of tandpasta. Zie je daarop het E-nummer 400–407 staan, dan eet je al zeewier!