Tijdens de flitswinter die precies een week duurde, moesten vogels extra veel moeite doen om in leven te blijven. Voor vogels die hun voedsel in het water vinden, was het kritiek. Kleine vogels zoals ijsvogels redden het dan niet omdat ze weinig reserves hebben. In het park verbleven de eenden en meerkoeten nog in het wakje dat je in de vorige film zag, maar het open water was een stuk kleiner geworden. Ze stonden met hun poten in het ijskoude water en hadden er blijkbaar geen hinder van. Bij mensen vernauwen de bloedvaten zich in delen van het lichaam die sterk afkoelen, bijvoorbeeld vingers en tenen. Op die manier wordt er minder warmte verloren. Het is een overlevingsstrategie van het lichaam: 'beter een teen missen dan helemaal doodgaan' is het idee.
 |
| Het ijswater leek de wilde eenden niet te deren |
Vogelpoten zijn beter geïsoleerd dan onze handen en voeten door schubben die keratine bevatten. Bovendien bestaan de poten van onze gevederde vrienden uit pezen, die minder bloedtoevoer nodig hebben dan spieren. Daarnaast hebben vogels een warmtewisselaar in hun lijf, vlak boven de poten. Het bloed dat uit het warme lichaam naar de poten stroomt wordt afgekoeld zodat er minder warmte verloren gaat. Het stroomt daar namelijk langs het koude bloed dat vanuit de poten weer in het lichaam komt. Dat laatste wordt door het uitstromende bloed alvast weer wat opgewarmd voordat het in het vogellijf komt. Iets soortgelijks beschreef ik in een eerdere blog over de ademhaling van vogels. En dan is er nog iets bijzonders te melden: in de winter ligt de terugkerende ader in de kern van de poot, zodat weinig warmte verloren gaat. In de zomer verplaatst deze ader zich echter naar de huid, zodat het bloed juist gemakkelijk overtollige warmte kwijtraakt. Ook weer belangrijk, want vogels kunnen niet zweten en koelen af via poten, snavel en mondholte.
Ondanks de kou en de sneeuw bungelden de hazelaarkatjes en piepkleine vrouwelijke bloempjes overigens al aan de bomen. Daarover kun je meer lezen in deze blog.
 |
| Ringmussen zijn te herkennen aan de zwarte wangvlek Foto: Galina Jacyna - CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org |
Tot mijn vreugde hoorde ik op deze winterdag een groepje ringmussen tsjilpen in een boom. Dat het geen huismussen waren zag ik aan de zwarte vlekjes op de wangen, waaraan je zowel de vrouwtjes als de mannetjes ringmussen herkent. Waar huismussen echt dicht bij mensen leven in een stedelijke omgeving, vind je de ringmus meer in de overgang van stad naar land in een agrarische landschap. Ze voeden zich met zaden en kleine insecten en broeden in holen. Ook de ringmussen wapenen zich tegen de winterkou. Onderzoek naar de stofwisseling en orgaangrootte van deze mooie bruine vogeltjes wees uit dat ringmussen in de winter een grotere lever, hart, spiermaag, dunne darm, endeldarm en spijsverteringskanaal hebben dan in de zomer. Dit beïnvloedt de snelheid van de stofwisseling. Of dat primair is om warm te blijven of dat het ook te maken heeft met een eventueel ander winterdieet kon uit het onderzoek niet worden afgeleid. Een andere onderzoeker keek naar de manier waarop ringmussen de nacht doorbrachten tijdens koude winters. De vogeltjes zoeken dan nestholtes/kastjes op. Ringmussen die een nacht sliepen in een lege nestkast, bespaarden 18% energie vergeleken met de open lucht. Een onafgemaakt nest in de kast bespaarde de vogel al iets meer energie, namelijk 23%. Sliep de ringmus in een nestkast met een compleet (oud) nest, dan verloor hij/zij 36% minder energie. Dat hing vooral samen met de hoeveelheid veertjes die er in zo'n nest zijn verwerkt. Al met al reden om niet alleen mezenkasten op te hangen maar ook aan mussen te denken in de winter.
Bekijk het filmpje door hier te klikken.
Dit is de 400ste aflevering van mijn blog! Vind je de blogs leuk om te lezen en ken je mensen die er ook van zouden kunnen genieten, stuur de link dan eens door naar een andere natuurliefhebber. Op de site van mijn blog vind je in de kolom aan de linkerkant trefwoorden van alle onderwerpen waar ik al eens een blog aan gewijd heb, dus daar kun je ook nog eens in neuzen als je recent abonnee of lezer bent geworden. Maar er zijn ook lezers van het eerste uur die nog steeds abonnee zijn. Dank aan jullie voor het trouw lezen en bekijken van mijn blogs!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten