Boleten: mollige paddenstoelen met buisjes

In het westen van het land komen ze helaas niet zo veel voor; boleten leven in symbiose met bomen en die zijn hier niet zo ruim voorhanden. Jammer, want die mollige paddenstoelen met soms fraaie kleuren zie ik graag. In Nederland komen vele soorten boleten voor. Je herkent ze aan de sponsachtige laag onder de hoed. Deze laag bestaat uit talloze dunne buisjes waarin de sporen gevormd worden. Deze buisjes monden uit in de poriën die onder de hoed zichtbaar zijn. Op onderstaande foto van een kastanjeboleet kun je deze buisjes goed zien.

Kastanjeboleet

De poriën van de kastanjeboleet zijn witachtig geel. Later worden ze geelgroen. Bij kneuzing (als je er op drukt met je vinger) worden ze blauwgroen. De hoed kan licht of donker kastanjebruin zijn. Bij vochtig weer wordt het oppervlak licht plakkerig. Bij droogte wordt deze glanzend glad of iets viltig, vooral aan de rand. Wij hadden vooral mistig/vochtig weer toen we op de Veluwe wandelden. Bij onderstaande kastanjeboleet kwam de kastanjekleur mooi uit in een glanzend laagje alsof er gelatine op gegoten was.

Kastanjekleurige hoed van de kastanjeboleet

De kastanjeboleet zagen we in behoorlijke aantallen. Ik was ook op zoek naar eekhoorntjesbrood, helaas dook die soort de eerste dagen niet op. Maar op een ochtend was er een gegroeid in de hoteltuin. 

Eekhoorntjesbrood gevonden langs het tuinpad

Het was nog een klein paddenstoeltje en het stond naast een nog kleinere parelamaniet. 's Nachts was er al van de amaniet gegeten, zo te zien door een slak. 

Parelamaniet (links) en eekhoorntjesbrood (rechts)

Later die dag spotte ik een groter exemplaar, de hoed wordt dan donkerder; hazelnoot- of kastanjekleur. De buisjes zijn eerst wit en later geel. Opvallend is de brede steel. Die kan aan de basis wel tien centimeter worden en bovenaan bij de hoed een centimeter of vier. Je vindt het eekhoorntjesbrood vooral bij (Amerikaanse) eiken. Maar op het landgoed stond hij onder beuken, zoals je aan de beukennootjes hierboven en de beukenblaadjes hieronder kunt zien. Misschien rijkten de wortels van verderop staande eiken echter tot hier. Eekhoorntjesbrood wordt culinair gewaardeerd, kookfanaten kennen hem ook onder de Italiaanse naam: porcini, die je gedroogd kunt kopen.  

Twee boleten waarvan we maar één exemplaar zijn tegengekomen zijn de gewone heksenboleet en de roodsteelfluweelboleet. 

Heksenboleet

De hoed van de heksenboleet is (rood)bruin. De steel is geel en is dicht bezet met kleine, rode viltpuntjes. De buisjes zijn citroengeel tot groenig van kleur. De poriën (de uiteinden van de buisjes aan de onderkant van de hoed) zijn rood tot roestbruin van kleur, dat kun je op bovenstaande foto nog net zien. Bij druk kleuren de buisjes direct donkerblauw tot zwart. Het vlees is geel. Bij snijden of kneuzen verkleurt het tot indigoblauw.

Roodsteelfluweelboleet

Tenslotte de roodsteelfluweelboleet. Dat is een hele mond vol :). De hoed is licht gewelfd en roodachtig bruin met een olijfkleurige waas. De hoed is in een typisch patroon gebarsten, waardoor het lichtroze vlees zichtbaar wordt (hier vooral zichtbaar op de plek waar een slak gegeten heeft). Het oppervlak is fluwelig of viltig. De steel heeft rode schilfers op een gelige achtergrond, vooral in het onderste gedeelte. De buisjes zijn bij jonge exemplaren geelachtig en worden later olijfgeel (zoals op de foto). Als er druk op wordt uitgeoefend, worden ze groenblauw.

Veel boleten zijn eetbaar, maar verwisseling met andere soorten ligt altijd op de loer. Dus kijken is beter dan plukken :). 

Je hebt nu kennis gemaakt met vier van de ongeveer 60 soorten boleten die in Nederland en België voorkomen. Wil je er nog een aantal zien, dan kun je een kijkje nemen op de site van een collegablogger door hier te klikken.