 |
| Winterbos |
De titel is geen typefout. Hoewel ik het filmpje van deze week maakte terwijl ik wandelde in het bos, gaat het hier over een idee van ARK Natuurontwikkeling: het wandelend bos. In de strijd tegen klimaatverandering wil Nederland de komende tien jaar 185 miljoen bomen planten, dat is ongeveer 37.000 hectare extra bos, 10% meer dan we nu hebben. Nu kun je op zo'n oppervlakte 'gewoon' wat jonge aanplant in de grond jassen, maar het is beter om daar eens goed over na te denken. Volgens ecologen planten we namelijk in Nederland massaal verkeerde bomen aan. Maar 2 tot 3% van de Nederlandse bossen bestaan uit inheemse bomen die voldoende wild en gevarieerd zijn.
Zo kan de essentaksterfte, veroorzaakt door een Aziatische schimmel, snel om zich heen grijpen omdat veel essen in Nederland zijn aangeplant en te weinig genetische variatie hebben om zich te weren tegen deze boomziekte. De essen zijn allemaal kopieën van elkaar en hebben daardoor dezelfde afweer of, in dit geval, gebrek er aan.
Soms lijkt een boom of struik inheems, zoals de sleedoorn. Die komt van nature in ons land voor, maar langs wegen zijn op grote schaal Zuid-Europese varianten aangeplant. Die zijn anders 'geprogrammeerd' qua bloeiperiode omdat het in die streken eerder lente is. Ze bloeien dus in februari, maar dan zijn onze insecten nog niet actief. Ik wist eigenlijk niet beter meer dan dat de sleedoorn zo vroeg bloeide. Hier in de polder tonen ze hun bloemenpracht al vroeg. Vorig jaar filmde ik in april langs de zandpaden van mijn jeugd de bloesem bij Neerbeek (klik hier om dat filmpje te bekijken). Behalve de kersenbomen stond daar ook de sleedoorn in bloei. Dat vond ik erg laat, maar feitelijk zijn dat echte wilde sleedoorns die voor Nederland op het juiste moment bloeien. Daar moeten we heel zuinig op zijn.
Tenslotte worden er ook bomen aangeplant die weliswaar Nederlands zijn, maar niet van nature voorkomen in een bepaalde biotoop of bostype. Dat verstikt de laatste restjes wild bos, waar boomzaden van heel andere soorten naar binnen waaien. Als bomen op de verkeerde plek worden aangeplant, kunnen ze bovendien de toenemende droogteproblematiek in de Nederlandse natuur verergeren.
 |
| Het wandelende woud, bron ARK Natuurontwikkeling |
De ecologen van ARK pleiten er dus voor om niet zomaar bomen toe te voegen, maar na te denken over een meer natuurlijke situatie voor bebossing. Een natuurlijk bos is voortdurend in beweging. Boomzaden ontkiemen, jonge boompjes worden opgegeten of groeien uit tot grote bomen, die sterven af, waarna er weer plek ontstaat voor nieuw bos. In een natuurlijke situatie ‘wandelt’ een bos. Er ontkiemen bomen aan de bosrand of op een open plek, losgewoeld door wilde zwijnen, waar vogels zaden hebben verstopt of uitgepoept. De jonge boompjes worden deels weer opgegeten door grote grazers. Op plekken waar die grazers niet komen, groeien de bomen uit tot bos, omdat er stekelstruiken staan of wolven of lynxen op de loer liggen. Na vele decennia of soms zelfs eeuwen, valt een boom weer om, door storm, brand, ziekte of ouderdom. Het dode hout is een rijk gevuld buffet voor allerlei schimmels en insecten als het vliegend hert. Op de opengevallen plek groeien kruiden, struiken en uiteindelijk wellicht weer bomen.
Een wandelend bos trekt bepaald geen sprintje. Bosranden kun je in de loop van 2 of 3 jaar zien oprukken. De overgang van grasland, via ruigte en struweel naar bos zie je in 20 of 30 jaar gebeuren. Met de hele cyclus tot volgroeid bos ben je zo 200 of 300 jaar verder. Dus door nu beter na te denken over het aanplanten van al die bomen, zorgen we er niet alleen voor dat er meer CO2 wordt vastgelegd, maar ook dat de bossen aantrekkelijker worden voor het hele ecosysteem. En dan wordt een boswandeling geen saaie wandeling meer tussen eentonige vlaktes met dennenbomen maar een struintocht door gevarieerde natuur. Op de tekening van ARK Natuur kun je bekijken hoe dat er uit ziet. De tekening kun je gratis downloaden via hun webwinkel.
In het filmpje van deze week spelen de kale winterbomen de hoofdrol in twee minibiotoopjes die in heempark Zegersloot zijn nagebootst: eiken/beukenbos en een stukje moerasbos met wilgen. Klik hier om het filmpje te bekijken.
Heb je mijn bomenfilm nog niet gezien en heb je wel interesse? Op 22 maart gaan we 'm nog een keer vertonen in De Vlinder.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten