Tijdens de korte flitswinter kregen kleumende vogels veel aandacht; het leed van deze dieren is heel zichtbaar. Vogeldagboek maakte melding van een ijsvogel wiens pootjes vastgevroren waren aan een hek (spoiler: het beestje is gered). Na een bitter koude nacht ging de zon op en het sneeuwlandschap was pastelblauw terwijl de lucht roze kleurde. Ik ontdekte een troepje zwanen, rustend op het ijs bij de molen. Naast de flinke drollen zag ik ook plukjes zwanenveren die vastzaten in het ijs, dus af en toe vriest daar ook iets vast. Ik wachtte tot het zonlicht de zwanen bereikte en was benieuwd wanneer ze wakker zouden worden. De eersten keken op toen een schaatser langskwam. Dat maakte onheilspellende geluiden want het ijs was de dag ervoor nog door een ijsbreker open gemaakt en allerminst stabiel. Ik hoorde het diepe woosh-woosh van ijs dat nog niet sterk genoeg was (spoiler: ik zag hem na een tijdje weer de andere kant op schaatsen, dus hij is niet in een wak gezakt).
 |
| Ochtendritueel van knobbelzwanen |
Na een half uur posten in de koude wind stond eindelijk de eerste zwaan op, onder zijn lichaam was water zichtbaar, maar hij was nergens vastgevroren. Hij strekte zich uit en klapperde zijn vleugel wijd en startte met het poetsen van de veren. Nummer twee vond het ook tijd om op te staan en met draaiende kont, vleugelgeklapper en een fraaie nekbeweging begroette hij de andere zwaan. Die beantwoordde dit ritueel. In de parkvijver nam een meerkoet een bad: een ijsbucket challenge :).
Maar niet alleen dieren lijden onder de kou. Ook planten hebben het in tijden van vorst zwaar. Sommige planten hebben zich hierop al voorbereid: de bomen hebben hun bladeren in de herfst afgestoten om te voorkomen dat die zoveel water verdampen dat de boom uitdroogt. Bepaalde planten zijn 'ondergronds' gegaan: ze hebben waardevolle stoffen in wortels en knollen opgeslagen, waaruit in het voorjaar nieuw groen te voorschijn komt. Planten die nog groen zijn beschermen hun bladeren met een waslaagje zoals hulst en naaldbomen. Soorten met teer groen gaan als er een vorstperiode aanbreekt ter plekke in de overlevingsstand; als het water in hun cellen bevriest zet het uit en maakt het de cellen kapot. Ze stoten daarom water uit om dat te voorkomen en hangen tijdelijk slap. Als de vorst voorbij is nemen ze weer water op en ze staan er dan weer prima bij. Misschien heb je dit waargenomen bij de winterviolen in je tuin. Bij andere planten valt je wellicht op dat ze donkerder van kleur worden; die planten zetten zetmeel uit hun wortels om in suiker, dat werkt als antivries. Ze worden er ook wat zoeter van, daarom is boerenkool lekkerder als de vorst er over heen is gegaan.
 |
| Deze cactus zagen we hoog in de Andes in Ecuador. De plant beschermt zich tegen de kou met beharing |
Dan zijn er nog planten die vrijwel het hele jaar kou moeten trotseren, bijvoorbeeld in het hooggebergte. Die blijven laag en groeien in een compacte bol zodat de wind er minder vat op heeft. Hiermee creëren ze een eigen microklimaat met een wat hogere temperatuur. Dat kan zo maar een paar graden schelen. Ook kunnen alpiene soorten zonnewarmte beter opslaan. Tenslotte helpt het om een trui aan te doen: de planten hebben harige bedekking die goed isoleert. Zo'n jasje kunnen ze niet één twee drie uitdoen, dus om oververhitting in de zomer te voorkomen gebruiken onze planten 's winters vooral de water-eruit of suikers-erin strategie . Zo zie je klimop in het filmpje moedig stand houden.
Bekijk het filmpje door hier te klikken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten