zaterdag 11 juli 2020

Het geheim van de klaproos

Klaproosblaadjes zijn maar drie cellen dun
In een onopvallend hoekje langs de straat stonden wat klaprozen in bloei. Het was nog vroeg en dauw parelde op de bladeren en het vurige rood van de bloemen. Als kind had ik al een zwak voor klaprozen en als de knop enigszins open was gebarsten. 'hielp' ik de bloemen door het groene omhulsel te verwijderen. Ik weet niet of ik de klaprozen daar een plezier mee deed, maar ik keek gefascineerd naar de dunne, kreukelige bloemblaadjes die allengs strakker en groter werden. Onderzoekers Van der Kooi en Stavenga van Rijksuniversiteit Groningen hebben onderzoek gedaan naar klaprozen en vonden uit dat de bloemblaadjes maar uit drie lagen cellen bestaan. Superdun dus! Alleen de twee buitenste cellen hebben kleurpigmenten dus het is een wonder dat zo'n dun laagje voor een enorme kleurexplosie kan zorgen. Klaprozen hebben enorm veel pigment opeengepakt in die buitenste cellen en die zijn ook nog eens bijzonder van vorm. Casper van der Kooi legt het zo uit: "De gepigmenteerde cellen hebben een aparte vorm, met heel veel instulpingen waardoor ze er als een soort puzzelstukjes uitzien. Ze vormen zo een groot aantal met lucht gevulde holtes tussen de cellen, die zorgen voor reflectie van licht op de grens tussen cel en lucht". Dus een combinatie van veel pigment en verstrooiing van licht zorgt voor die krachtige kleuren. De donkere vlek die je bij sommige soorten in het midden van de bloem ziet, is niet zwart maar een grote opeenhoping van rode kleurstoffen. De klaproos heeft nog meer geheimen.
Europese klaprozen reflecteren UV-licht
om bestuivers aan te trekken
De plant komt oorspronkelijk uit het Midden-Oosten. Daar wordt de bloem bestoven door kevers, die prima rood kunnen zien en de klaproos dus makkelijk kunnen vinden. In Europa zijn het echter vooral bijen en hommels die voor de bestuiving zorgen. En die insecten kunnen geen rood zien. Toen het verspreidingsgebied van de klaprozen opschoof naar Europa moest er dus iets gebeuren om bestuivers aan te trekken. De Europese klaprozen hebben zich aangepast door ultraviolet licht te reflecteren, want dat kunnen bijen en hommels wel zien (mensen niet overigens). De klaprozen uit het Midden-Oosten hebben die aanpassing niet; zij reflecteren geen UV-licht. Bekijk de klaprozen met nieuwe ogen in het filmpje door hier te klikken.


Geen opmerkingen: