zaterdag 3 april 2021

De eerste blaadjes

Vlier heeft geen knopschubben,
de blaadjes zijn de hele winter onbeschermd

Toen ik opstond was het mistig, ik hoopte dat de zon de nevel met een gouden gloed zou verdrijven, maar de mist bleef heel lang hangen zonder dat de zon er doorheen brak. Het was bovendien bitterkoud. Sommige bloem- en boomknoppen stonden op barsten en de eerste blaadjes kwamen uit. Dat gebeurt niet bij alle bomen tegelijk. Ik vroeg me af waar dat mee te maken heeft. In principe zijn bomen er in de lente bij gebaat zo snel mogelijk bladeren (die de hele winter beschermd in de knop kant-en-klaar hebben zitten wachten op de warmere dagen) te laten ontluiken en de voedselproductie van de boom op gang te brengen. Maar als ze te vroeg zijn, loert de kans op vorst en beschadiging van het blad of erger. Bladeren van sommige soorten zijn daarvoor gevoeliger dan andere. Dus waar de ene soort al met groene blaadjes prijkt, houdt de andere soort het groen nog verborgen. Iedere boom heeft zijn eigen optimale moment van ontluiken. Maar hoe bepaalt een boom dat? Dat verschilt ook weer per boom, maar een aantal signalen speelt daarbij een rol: hoeveel vorstdagen er zijn geweest, het aantal warme dagen dat is gepasseerd en daglengte. Die laatste is natuurlijk een heel constante factor. Dan spelen lokale omstandigheden een rol zoals temperatuur van de bodem; zand warmt sneller op dan klei bijvoorbeeld. Ook speelt de leeftijd van de boom mee: kleine bomen ontwikkelen eerder bladeren dan hoge, oude bomen. Dat komt doordat de signalen om bladeren te laten ontluiken wordt gegeven door hormonen in de wortels. Die hormonen moeten omhoog gepompt worden tot in de bovenste takken en dat duurt bij hoge bomen langer dan bij lage. Tenslotte is er sprake van genetische variatie. Als je een zaadje van een boom uit Zuid-Europa hier plant, zal die boom eerder uitlopen omdat die boom 'geprogrammeerd' is op andere omstandigheden, namelijk een vroeger voorjaar. 

Als de omstandigheden op een zeker moment gunstig zijn, dan gaat de ontwikkeling van het groen ineens razendsnel. Door celdeling en celstrekking kunnen plantendelen centimeters tot zelfs decimeters per dag groeien. Die celdeling schijn je op het hoogtepunt van de groei zelfs door de microscoop te kunnen zien. 

In het filmpje moet je het voorlopig nog even doen met de belofte aan al dat groen. Klik hier om de film te bekijken.


 

Geen opmerkingen: