Een sperwer op bezoek

Een sperwermannetje, enkele jaren geleden
in onze tuin na een mislukte aanval op een prooi

Als ik thuiskom uit mijn werk, kijk ik routinematig even in de tuin welke vogels er op dat moment zijn. Meestal is dat de gebruikelijke verzameling mezen, tortels, vinken en mussen. Deze keer zat er iets groots en bruins op de pergola dat ik niet 1-2-3 kon thuisbrengen. Het bleek een sperwer te zijn, een prachtig vrouwtje. Zoals bij veel roofvogels is een vrouwtjessperwer minimaal een kwart tot soms wel de helft groter dan het mannetje (dat maar twee keer zo zwaar is als een spreeuw). Ik vroeg me af wat ze daar op de pergola zat te doen, want 'zo maar zitten' doen sperwers niet. Ze verrassen hun prooien vanuit een snelle vlucht, laag bij de grond, plotseling opduikend van achter een heg of met een scherpe bocht de hoek om. Sperwers halen daarbij makkelijk een snelheid van 30-40 km per uur, met tijdelijke versnellingen van 50 km. De meeste prooien zijn kleine vogeltjes en daarmee vliegen ze weg. Dus meer dan een flits vang je meestal niet van ze op. Door hun kleinere omvang kunnen mannetjes alleen kleine vogels aan. Vrouwtjes pakken ook wel tortelduiven en soms nog grotere prooien: een houtduif, kauwtje, spreeuw of zelfs een meerkoet of fazant. Dat is dan wel een flink gevecht, want die zware prooien geven zich niet makkelijk gewonnen. Al met al zijn er zo'n 120 verschillende soorten vogelprooien waargenomen bij sperwers. Hiervoor zijn 10.000 prooien geanalyseerd. 97% bestond uit vogels, maar er zaten ook enkele vleermuizen bij!

Sperwervrouwtje in onze tuin

Ik had al wat filmbeelden van de vogel gemaakt toen ik zag wat ze daar zat te doen: haar prooi bewaken, die onder de pergola in het gras lag. Ze had een torteltje weten te verrassen en aan de poederdonsafdruk op het raam te zien, had ze de duif opgejaagd zodat die tegen de ruit was gevlogen. Wat daarna precies gebeurde is giswerk: misschien was de klap al fataal, of de duif was zo versuft dat de sperwer makkelijk kon toeslaan. In ieder geval waren al veel veren geplukt toen ik de prooi zag. Na een tijdje ging ze verder met eten en zo kreeg ik de kans om mooie filmbeelden te maken van deze roofvogel, die je anders nauwelijks voor de lens krijgt.


Binnenkort gaan de sperwers aan de slag om hun nest te maken, niet al te hoog in een boom, op een flinke tak tegen de stam aan. In mei worden drie tot zes eieren gelegd die ruim een maand bebroed worden. Als de jonkies uitkomen, zijn ook net jonge meesjes uitgevlogen, stapelvoedsel voor de jonge sperwers. Terwijl het vrouwtje voor de kleintjes zorgt, gaat het mannetje op jacht om kroost en moeder te voeden. Vier weken nadat ze uit het ei zijn gekropen verlaten ze het nest. Ze zoeken een eigen territorium, meestal binnen een straal van 20 km van hun geboorteplaats. Afhankelijk van de hoeveelheid voedsel die beschikbaar is, zijn de territoria tussen de 0,5 en 2 km groot. Daarbinnen dulden ze geen concurrentie. Sperwers komen in ons hele land voor, met uitzondering van plekken zonder bomen. Zelfs in de grote steden nestelen ze tegenwoordig.

Bekijk de etende sperwer in onze tuin in onderstaand filmpje. E-mailabonnees kunnen hier klikken om het filmpje te bekijken.

Ik plaats zelden filmpjes van anderen in mijn blog, maar deze keer een uitzondering voor dit BBC-filmpje waarin je ziet wat een geweldige vlieger een sperwer is. E-mailabonnees kunnen hier klikken om het filmpje te zien.