Intelligente kauwtjes



Qua kleur zijn het niet de meest aaibare vogels, de donkergrijs gekleurde kauwtjes met hun priemende lichte grijs/blauwe ogen. In de stad zijn ze in grote, luidruchtige groepen aanwezig en op de voedertafel werken ze snel grote hoeveelheden voedsel naar binnen. Maar nadere bestudering van het leven van deze vogels maakt dat ik inmiddels toch wat genuanceerder naar deze beestjes kijk. In vergelijking met andere dieren houden ze er een hoog ontwikkeld sociaal leven op na, ze hebben een groot leervermogen en een eigen taal.


Met zijn tweeën in de groep
Kauwen leven in groepen met een duidelijke 'pikorde'. De hoger geplaatste kauwen nemen de leiding en geven aan of er gevaar dreigt. Bij ernstige ruzies tussen lager geplaatste kauwtjes grijpen ze in, waarbij de zwakkere partij beschermd wordt. De sociale orde verandert niet snel en wordt door de groep geaccepteerd. Kauwtjes gaan een paarband aan voor het leven en zijn elkaar zeer trouw, ook bij ziekte en ouderdom. Ze leven in paren binnen de groep en beschermen elkaar. Het lijkt alsof ze eeuwig verliefd zijn, want elk jaar baltsen ze met elkaar om hun band te bevestigen, maar ook tussentijds zijn ze niet van elkaar weg te slaan en wordt er regelmatig aan de halsveren gekrauwd. Wanneer een vrouwtje een duo gaat vormen met een hoger geplaatst mannetje, neemt zij ook deze hogere rang aan. Bij het overlijden van haar partner, zal ze niet 'beneden haar stand trouwen' maar een mannetje met een gelijke of hogere rang zoeken.


Leren van ouderen

Jonge dieren hebben naast hun instinct het vermogen om te leren van ervaren kauwtjes. Als er een dier of mens verschijnt, zal het oudere mannetje binnen de groep inschatten of er sprake is van gevaar. De jonkies letten op de reactie van het oudere mannetje en prenten zich in: bij dit dier loop ik gevaar, of: ik kan rustig doorgaan waar ik mee bezig ben want dit is geen bedreiging. Neem daarom nooit een gevonden jonge kauw in huis, want deze mist dan een belangrijk deel van deze scholing. Omdat ze niet leren welke andere dieren een gevaar vormen, worden ze later sneller slachtoffer.

Kauwen broeden in holen, zoals boomholten en konijnenholen. In de stad gebruiken ze kerktorens, luchtkokers en schoorstenen. Maar de vogels zijn ongelooflijk flexibel, dus zijn er ook nesten gevonden in molens, klimop, ruïnes, onder bruggen, in eendenkorven, de Limburgse mergelgrotten en ook in nestkasten. Op Texel waren we eens op pad met de boswachter die tot onze verbazing zo'n klein kauwtje opdiepte uit een konijnenhol. Dat is natuurlijk alleen aan de boswachter voorbehouden ("don't try this at home :)"). Zo'n hol wordt van binnen gestoffeerd met lekker zachte materialen. Per jaar is er maar één legsel.


Praten met elkaar of tegen de vijand
Net als spreeuwen kunnen de kauwtjes heel goed geluiden imiteren, waarbij ze zelfs menselijke woorden kunnen nadoen. Ze verjagen meeuwen door het geluid van een vijand (bijv. een roofvogel) na te doen. Of laten het alarm van een roofvogel horen als er iets lekkers te eten valt, waardoor een vogel het eten voor zichzelf heeft. Volgens onderzoekers hebben de kauwen 41 basisgeluiden. Een geluid dat klinkt als 'kjouw, kjouw' heb je waarschijnlijk (onbewust) wel eens gehoord als een groep kauwtjes zich opmaakte voor vertrek: het betekent: wij vliegen weg/terug.


In onderstaand filmpje zie je een aantal kauwtjes in de boerderijtuinen van Koudekerk a/d Rijn, die in deze tijd een ware sneeuwklokjesboulevard vormen.


E-mailabonnees kunnen hier klikken om naar het filmpje te gaan. Ook lezers van dit blog die graag het filmpje in HD willen bekijken kunnen deze link gebruiken om rechtstreeks naar YouTube te gaan. Stel via het wieltje in op 1080HD.