Schoenlappers en andere bartypes

De kroeg is open! Vlinders, zweefvliegen, hommels en bijen krijgen er niet genoeg van: van de vroege ochtend tot de late avond drinken ze nectar uit de vlinderstruik in mijn tuin. 's Nachts ruik ik de zware, zoete geur; de plant maakt genoeg nieuwe nectar voor de dag van morgen.
Het was meer dan 10 jaar geleden dat ik de hoornaarzweefvlieg (ook wel stadsreus genoemd) in mijn buurt tegenkwam. Hij komt in Nederland niet heel algemeen voor. Veel zweefvliegen vermommen zich als gevaarlijker soortgenoten, zoals hommels, bijen en wespen. Zonder te hoeven investeren in angels en gif, zijn ze door deze zogenaamde mimicry toch beschermd tegen aanvallers. Deze nectareter lijkt (zoals de naam doet vermoeden) op de hoornaar, een pijnlijk stekende wespensoort. Zweefvliegen zijn te herkennen aan het feit dat ze maar twee vleugels hebben (zoals alle vliegen) in plaats van vier (zoals de wespen en bijen). Ook missen ze de 'wespentaille'. Specifiek voor zweefvliegen is dat ze kunnen 'stilhangen' in de lucht. De hoornaarzweefvlieg voedt zich met nectar en stuifmeel. Zoals je in het filmpje kunt zien, is zijn zuigorgaan daarop afgestemd. Vrij bijzonder is dat de larve leeft op de bodem van een wespennest en daar de taak van vuilnisman op zich neemt: hij eet afval zoals dode wespenlarven en stervende wespen. Hoe het beestje zonder afweermiddelen kan leven tussen de wespen zonder gedood te worden is iets dat de wetenschappers nog moeten uitzoeken.

Onder de andere bezoekers van de vlinderstruik zijn veel leden van de zogenaamde schoenlappersfamilie. Ik heb het dan over vlinders. Soorten zoals de atalanta, dagpauwoog, distelvlinder en de kleine vos die je in het filmpje ziet behoren tot deze familie. Hoe ze aan hun naam komen vind ik persoonlijk een beetje vergezocht, maar iemand zal er wel een associatie bij hebben gehad: vroeger werden schoenen met een 'gaatje' opgelapt door er een stukje op te zetten. Dat had vrijwel nooit de kleur van het oorspronkelijke leer waardoor de schoenen er 'opgelapt' uitzagen. Welnu de reden waarom die vlinders zo genoemd worden is de lappendeken van bruine vlekken aan de onderkant van hun vleugels. Kijk en oordeel zelf.