Schuwe exoten

Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel: wasbeerhonden komen in Nederland in kleine aantallen voor, zoals je op het kaartje van de Nationale Databank Flora en Fauna kunt zien. Ze leiden een teruggetrokken bestaan, vandaar dat de meeste mensen deze exoot nog niet hebben ontmoet. De wasbeerhond hoort namelijk niet thuis in ons land. Van oorsprong leeft hij in het verre oosten: Korea, Vietnam, Japan en nog een aantal landen. Het dier is in Rusland geïntroduceerd vanwege zijn pels en van daaruit rukt hij op naar het westen. Een wasbeerhond is ongeveer zo groot als een vos, maar door de langharige pels oogt hij forser. Ze leven in bossen met dichte ondergroei in kleine familiegroepjes. Wasbeerhonden verdedigen in principe een territorium, maar er zijn ook dieren die er een zwervend bestaan op na houden. Ze leggen dan grote afstanden af, tot wel 500 km. Dus dan schiet het wel op om nieuwe gebieden te koloniseren. Ze hebben een gevarieerd dieet van plantaardig en dierlijk voedsel. In de winter houden wasbeerhonden rust, maar geen winterslaap. Bij mild weer gaan ze er op uit. Tijdens onze vakantie in Estland zagen we wasbeerhonden tijdens een nacht die we doorbrachten in een schuilhut. Het was mijn eerste 'ontmoeting' met deze dieren. Wie weet, kom ik in Nederland nog wel eens sporen van ze tegen.

Dauw, mist of nevel



Nu de nachten weer kouder worden, kunnen we sommige ochtenden genieten van sprookjesachtige nevel. Daarvoor moet je wel naar een gebiedje buiten de bebouwde kom. Vooral boven water is het effect goed te zien, het lijkt soms of er stoom vanaf komt. Het water is in deze tijd van het jaar nog relatief warm. In koude nachten zakt (zwaardere) koude lucht naar beneden en koelt de warmere lucht af. Dan treedt condensatie op omdat koude lucht minder vocht kan bevatten dan warme. De nevel zweeft boven de velden en wordt verlicht door de eerste zonnestralen. We spreken van nevel als het zicht meer dan 1000 meter bedraagt. Als het zicht minder is dan 1000 meter definiëren meteorologen dit als mist. Wanneer de waterdruppel niet blijven zweven, maar neerslaan op bijvoorbeeld planten, is er sprake van dauw. Meer informatie over dit onderwerp vind je op deze site.

Weidebeekjuffers

Hun vliegtijd zit er vrijwel op, maar ik wilde jullie deze metallic blauwe juffers nog even laten zien. Ik filmde ze afgelopen augustus in Limburg. Hoewel ook in het westen van Nederland genoeg water te vinden is (misschien wel meer dan in de oostelijke provincies), komen de weidebeekjuffers er niet voor. Dat heeft te maken met de eisen die ze aan hun leefomgeving stellen. Ze houden van zonnige plekken in stromend water met veel waterplanten. Ze zoeken bij voorkeur beekjes op met een natuurlijk verloop, waar op sommige plaatsen het water wat sneller stroomt en op andere plekken minder snel. De volwassen juffers zitten graag op de oeverbegroeiing, mannetjes geven er regelmatig een show door te klapperen met hun vleugels. Drijvende waterplanten zijn van belang voor het afzetten van de eitjes. De sloten in het westen van het land voldoen meestal niet aan deze eisen. Ze zijn vooral gegraven voor de waterafvoer, om het laag gelegen land droog te houden. Die sloten moeten daarvoor een bepaalde diepte hebben en niet te veel begroeid zijn met waterplanten. Dat wordt door de waterschappen gecontroleerd. Tijdens de jaarlijkse schouw (meestal vanaf 1 november) moeten de wateren op orde zijn. De waterschappen onderhouden zelf de grote sloten, maar wanneer iemand een of meer kleinere sloten op zijn terrein heeft, dan moet hij de sloten zelf 'schonen' (baggeren). Om het overstromingsgevaar te beperken is dat een noodzakelijke maatregel, maar voor weidebeekjuffers is het geen geschikte terrein. Kijk voor meer informatie over deze juffers op libellennet.

De herfst komt er aan

Deze week begint officieel de herfst. De dagen worden korter, het zonlicht kleurt geler en insecten zoeken naar voedsel in de laatste bloeiende bloemen. Ik heb daarvoor speciaal een aantal najaarsbloeiers in mijn tuin geplant, zoals de hemelsleutel, die bloeit met roze bloemschermen. Ook de zonnehoed (Echinacea) wordt graag bezocht door insecten. Een behoorlijk aantal insecten zal de winter niet overleven, ze zoeken misschien nog voedsel om de laatste nakomelingen te laten opgroeien. De dagpauwoog (met die fraaie paarsgele stippen (ogen) op de vleugels) gaat binnenkort in winterrust. De vlinder zoekt een beschut plekje dat niet te warm of te koud en niet te vochtig is. Een schuurtje bijvoorbeeld is prima. Hier kan de vlinder vorstvrij in een hoekje hangen tot de lente weer aanbreekt. Mocht je zo'n vlinder in een verwarmd vertrek aantreffen, zet hem dan nu nog buiten. Want als het eenmaal winter is en de verwarming gaat aan, dan wordt de vlinder wakker en kan hij geen voedsel vinden. Dat wordt hem noodlottig.

De andere vlindersoort in het filmpje, de atalanta, moet nog goed bunkeren. Want net als sommige vogels, gaat dit tere diertje binnenkort op trek om in Zuid-Europa te overwinteren. De nakomelingen zullen daar als ei, rups of pop overwinteren en in het voorjaar als vlinder de tocht naar het noorden ondernemen. Atalanta's houden behalve van nectar ook van rottend fruit, dus met een vergeten appeltje of peertje dat weg ligt te kwijnen op de fruitschaal doe je ze een groot plezier. In het filmpje zie je verder o.a. nog houtpantserjuffers en heidelibellen. Ook de paardenbijter is een libel, je herkent 'm aan het gelige spijkervormige vlekje vlak onder het borststuk. Deze libel kun je nu nog volop zien.

Geniet nog even van de laatste insecten en kijk bij gelegenheid eens rond in je tuin of er genoeg bloeiend spul staat. Anders kun je nu vast plannen welke planten je volgend jaar gaat toevoegen.

De polder ontwaakt

Door de wekker, die weliswaar niet voor mij ging, werd ik vroeg gewekt vandaag. Nog voor zonsopgang ben ik naar de Molenviergang in Aarlanderveen gereden. Twee uur heb ik gestruind, gefilmd en gezien hoe het polderland langzaam tot leven kwam in de gouden gloed van de opkomende septemberzon. Een perfect begin van het weekend. Ben jij even toe aan een 'zenmoment'? Bekijk dan het filmpje. Let op de kwikstaarten aan het eind: het kroosdek is zo dik dat ze in feite op het water lopen. Ze zakken bij elk stapje dat ze zetten een beetje weg. Sommige spreeuwen in de film hebben nog bruine koppen, zij zijn in overgangskleed van hun bruine jeugdveren naar het zwarte verenpak van de volwassenen.